Het Palazzo Cittadini Stampa, ook wel bekend als Palazzo Stampa, is een historisch juweel gelegen aan de rechteroever van de Naviglio Grande in het pittoreske gehucht Castelletto di Abbiategrasso, een klein dorp in de provincie Milaan. Dit voorname gebouw, gelegen in het Lombardische Natuurpark van de Ticino-vallei, heeft een rijke geschiedenis die eeuwen overspant en het verhaal vertelt van twee prominente families: de Cittadini en de Stampa. Na jaren van verwaarlozing en verval onderging het paleis vanaf 2008 een ingrijpende restauratie, en sinds 2015 huisvest het de Fondazione per Leggere, een organisatie die openbare leesinitiatieven in de zuidwestelijke bibliotheken van Milaan bevordert.
De naam van het paleis zelf getuigt van zijn rijke verleden en de families die het ooit bezaten. De familie Cittadini, adellijke handelaren in wol en stoffen uit Milaan, waren een van de eersten die zich in Castelletto vestigden, een nederzetting die ontstond tussen het einde van de 12e en het begin van de 13e eeuw tijdens de aanleg van het kanaal. De strategische ligging nabij Milaan maakte het een aantrekkelijke locatie, compleet met een klein kasteel en een toren, waaruit de naam Castelletto voortkomt.
De aanwezigheid van de familie Cittadini in het gebied van Abbiategrasso is gedocumenteerd vanaf 1476, toen een hertogelijk privilege over de bezittingen van Castelletto werd verleend aan Filippo Cittadini, het familiehoofd. Dit privilege werd later bevestigd door Gian Galeazzo Maria Sforza in 1491. Hoewel de exacte datum van de bouw van het paleis onbekend is, wordt aangenomen dat Filippo de transformatie en uitbreiding van de bestaande verdedigende toren initieerde en deze opnam in het nieuwe paleis. Filippo's testament, gedateerd 1493, speelde een cruciale rol in het veiligstellen van de erfenis van de familie door te bepalen dat de eigendommen en landerijen aan zijn zonen Giovanni Francesco en Giovanni Giacomo moesten worden doorgegeven, met een fideicommissum om de onvervreemdbaarheid van de familiebezittingen te waarborgen.
Gedurende de 17e eeuw bleef de familie Cittadini hun prestige vergroten en hun residentie uitbreiden. De periode tussen 1640 en 1680 markeerde het hoogtepunt van de uitbreiding van het paleis, gedreven door de inspanningen van de broers Gerolamo en Ludovico Cittadini, zonen van Giovanni Francesco. Giuseppe Cittadini, een prelaat, beschreef het paleis in zijn testament van 1697 als zijn residentie en vermeldde een inmiddels verloren gegaan oratorium gewijd aan Santa Maria Assunta, bedoeld voor privédevotie van de familie.
Echter, het midden van de 18e eeuw bracht financiële uitdagingen voor de familie Cittadini, waardoor ze gedwongen werden enkele eigendommen te verkopen terwijl ze het paleis en het oratorium behielden vanwege de testamentaire beschikking van hun voorvader Filippo. Tegen 1751 slaagde de familie erin het fideicommissum te annuleren en verkochten ze een deel van hun eigendommen aan Caterina Visconti, een lid van de familie Visconti. Ondanks deze inspanningen bleven de financiële moeilijkheden bestaan, wat leidde tot verdere verkopen, waaronder de tuin en aangrenzende velden. Het laatste lid van de familie Cittadini, Giovanni, overleed in 1792, wat het einde markeerde van hun controle over het gebied van Abbiategrasso. De resterende eigendommen kwamen uiteindelijk in handen van de familie Stampa.
In het begin van de 19e eeuw erfde Costanza Visconti, de nicht van Caterina Visconti, de eigendommen samen met haar man Giuliano Baronio. Hun dochter, Laura Baronio, trouwde in 1835 met Gaspare Stampa, waardoor het Palazzo als onderdeel van haar bruidsschat officieel in handen van de familie Stampa kwam. Gaspare Stampa, een aanhanger van Giuseppe Mazzini's politieke programma en de beweging Jong Italië, bekleedde belangrijke rollen in lokale besturen en transformeerde Palazzo Stampa in een ontmoetingsplaats voor vele patriotten die vochten voor de eenwording van Italië. Bekende gasten in deze periode waren onder andere Giuseppe Garibaldi en Mazzini zelf.
Na de dood van Gaspare in 1874 ging het paleis over op zijn dochter Eugenia, die in haar testament van 1920 het Palazzo naliet aan de Congregatie van Liefdadigheid van Abbiategrasso (later de E.C.A. Ente Comunale di Assistenza), met de bedoeling het om te bouwen tot een kleuterschool. Dit project werd nooit gerealiseerd en het gebouw werd in plaats daarvan omgebouwd tot sociale woningen. Ondanks dat het in 1950 werd uitgeroepen tot nationaal monument, bleef het paleis veranderingen ondergaan door toedoen van de huurders, wat zijn stabiliteit aantastte. Tegen de jaren 70 was de verslechterende toestand zo ernstig dat ontruiming noodzakelijk was en de gemeente om een conserverende restauratie vroeg, wat werd vertraagd door bureaucratische obstakels. De enige structurele ingreep vond plaats in 1980 toen het dak werd gerepareerd.
In het begin van de jaren 2000 sloot de Universiteit van Milaan een overeenkomst met de regio Lombardije, de provincie Milaan en de gemeente Abbiategrasso om de grote zalen van het paleis om te bouwen tot universiteitsklassen, waardoor een nieuwe universiteitscampus in Castelletto zou ontstaan. Dit project werd echter nooit gerealiseerd. Pas in 2008 begon de restauratie en revitalisering van de hele buurt. De restauraties, voltooid in 2014, gaven de oude residentie terug aan de lokale gemeenschap als een van de belangrijkste culturele en historische locaties in het gebied.
Het imposante rechthoekige gebouw, met zijn drie verdiepingen, domineert een lang stuk van de Naviglio Grande, dat zich over dertig meter parallel aan het kanaal uitstrekt en elf meter hoog is met een diepte van twaalf meter. De restauratie-inspanningen hebben de reconstructie van de stratigrafie van het gebouw mogelijk gemaakt, waaruit blijkt dat de structuur het resultaat is van meerdere fasen van uitbreiding en aanpassing door de eeuwen heen. De oorspronkelijke constructie gaat terug tot de oude 13e-eeuwse toren, wat de kasteelachtige en verdedigende aard van het Palazzo bevestigt, dat in de 15e eeuw werd uitgebreid om het een rechthoekige vorm te geven. De transformatie tot een adellijke villa vond waarschijnlijk plaats in de 17e eeuw om te voldoen aan de nieuwe behoeften van een vakantieresidentie en een representatieve villa.
De ingrepen in de 19e en 20e eeuw verdeelden de ruimtes en offerden de oudere delen van het gebouw op om sociale woningen te huisvesten. De restauraties waren erop gericht zoveel mogelijk van de oorspronkelijke structuur te herstellen en te benadrukken. De hoofdingang, gelegen op enkele meters van de Naviglio, is bekroond met een balkon van smeedijzer. Via de ingangshal kunnen bezoekers de binnenplaats bereiken, die zijn oorspronkelijke functie als koetshuis en paardenstal niet meer behoudt. Links van de ingangshal bevindt zich de trap die rechtstreeks leidt naar de ontvangstruimtes boven de portiek van het centrale lichaam. De linkerkant van de portiek herbergt de ingangen naar de kamers op de begane grond, en een interne trap leidt naar de gedecoreerde kamers op de eerste verdieping.
De adellijke verdieping van het gebouw bevat fresco's in de Villa Cittadini Stampa, gemaakt in de ontvangstruimtes die waren ontworpen om gasten te ontvangen en officiële bijeenkomsten te houden. Deze privéruimtes dienden als middel voor de familie om te communiceren met de buitenwereld en hun identiteit te vieren, waardoor hun verbinding met het omliggende gebied werd versterkt. De restauraties hebben een zorgvuldige picturale integratie mogelijk gemaakt, waardoor de decoratieve cyclus en zijn betekenis volledig kunnen worden gewaardeerd. De gefrescoëerde oppervlakken bevinden zich voornamelijk in drie kamers: de grote zaal boven de loggia met directe toegang tot het balkon dat uitkijkt op de hoofdingang, en twee andere kamers aan de westkant van het gebouw met ramen die uitkijken op de tuin.
Tot slot is het Palazzo Cittadini Stampa niet zomaar een historisch gebouw; het is een symbool van de blijvende erfenis van de families Cittadini en Stampa en hun bijdragen aan het culturele en historische weefsel van de regio Abbiategrasso. De muren van het paleis weerklinken de verhalen van zijn vroegere bewoners en hun inspann
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.
Koop cadeaubonnen
