De Onze-Lieve-Vrouwetoren, plaatselijk bekend als Onze-Lieve-Vrouwetoren, is een van de meest iconische bezienswaardigheden in Amersfoort, Nederland. Met een indrukwekkende hoogte van 98,33 meter domineert deze toren de skyline en biedt een inkijk in de rijke geschiedenis en architectonische pracht van de laatgotische periode. Als de derde hoogste kerktoren van Nederland wordt hij liefdevol Lange Jan genoemd door de lokale bevolking.
De oorsprong van de Onze-Lieve-Vrouwetoren gaat terug tot de 14e eeuw, toen er op deze plek een bescheiden kapel werd gebouwd. In de 15e eeuw werd deze kapel uitgebreid tot een driebeukige kruiskerk. De exacte datum van de bouw van de toren is onbekend, maar men denkt dat de bouw begon kort na het wonder van Amersfoort in 1444 en rond 1470 werd voltooid.
Helaas gingen de officiële bouwverslagen van de kerk verloren in 1579 tijdens de Reformatie en de daaropvolgende beeldenstorm, toen de protestanten de macht grepen en grote delen van de kerkelijke archieven vernietigden. De protestanten namen de toren, die toen verbonden was met de kerk, over van de katholieken.
In de jaren na de protestantse overname kreeg de kerk verschillende functies, waaronder opslagplaats voor buskruit en laboratorium voor het vullen van granaten. Tragisch genoeg veroorzaakte een onvoorzichtige arbeider in 1787 een explosie die de kerk ernstig beschadigde en 17 levens kostte. De ruïnes van de kerk werden uiteindelijk in 1806 gesloopt, waardoor de toren alleen bleef staan.
Door de jaren heen heeft de Onze-Lieve-Vrouwetoren verschillende restauraties ondergaan, waarvan de meest recente plaatsvonden tussen 1912-1932, 1965-1970 en 1993-1996. Ondanks deze veranderingen heeft de toren zijn historische charme behouden en blijft hij een centraal punt van interesse in Amersfoort.
De Onze-Lieve-Vrouwetoren is een prachtig voorbeeld van laatgotische architectuur, met een ontwerp dat sterk beïnvloed is door de toren van de Dom van Utrecht. De toren bestaat uit twee vierkante secties van baksteen en natuursteen, ondersteund door steunberen, en een achthoekige lantaarn van zandsteen. Een houten kroon vervangt de oorspronkelijke spits die in 1547 verloren ging.
De silhouet van de toren, met een kleine traptoren voor de lantaarn, wordt vaak gezien als een symbool van de Maagd Maria die het Christuskind vasthoudt. Dit unieke ontwerp draagt bij aan de aantrekkingskracht en spirituele betekenis van de toren.
In 2014 werden de houten toegangsdeuren van de toren vervangen door de bronzen Pelgrimsdeur, ontworpen door Eric Claus, wat de historische en artistieke waarde verder vergrootte.
Speurtochten in Amersfoort
Ontdek Amersfoort met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Amersfoort op een spannende en interactieve manier!
Een van de meest opmerkelijke kenmerken van de Onze-Lieve-Vrouwetoren zijn de twee beiaarden. De oudere beiaard, gegoten door de gebroeders Hemony tussen 1659 en 1664, bestaat uit 35 klokken. De nieuwere beiaard, gemaakt door de Koninklijke Eijsbouts Klokkengieterij in 1997, heeft 58 klokken. Hoewel Amersfoort sinds 1995 geen officiële stadsbeiaardier meer heeft, worden deze prachtige klokken nog steeds bespeeld door verschillende beiaardiers, waaronder docenten en studenten van de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort.
Naast de beiaarden herbergt de toren zeven luidklokken, gegoten door de Rincker Klokken- en Kunstgieterij in 2000. Deze klokken, die ongeveer 7000 kg wegen, worden op de eerste zaterdag van elke maand geluid, evenals voor zomerconcerten en speciale gelegenheden zoals Koningsdag en 4 mei, dankzij de inspanningen van de Amersfoortse Klokkengilde Het Zevengelui, opgericht in 2002.
In 2013 lanceerde de Stichting Lichtrijk Centrum Nederland een crowdfundingcampagne om nieuwe verlichting voor de Onze-Lieve-Vrouwetoren te financieren. De verouderde en niet-conforme lampen werden vervangen door een prachtige lichtkunstinstallatie, ontworpen door Jeroen Jans. Het project, voltooid in 2014, omvat 132 LED-lampen die de toren zowel van binnen als van buiten verlichten, wat een betoverend schouwspel oplevert.
Een speciale herdenkingslantaarn, onderdeel van de nieuwe verlichting, houdt de ingewikkelde gotische elementen van de toren 's nachts verlicht, als eerbetoon aan de overledenen.
Vanwege zijn prominente zichtbaarheid en centrale ligging in Nederland werd de Onze-Lieve-Vrouwetoren door de Nationale Commissie voor Graadmeting en Waterregeling van 1885 tot 1930 gekozen als oorsprongspunt voor de nationale triangulatie van Nederland. Hoewel de coördinaten sindsdien om praktische redenen zijn aangepast, blijft de toren het centrale punt van het Nederlandse coördinatensysteem, een bewijs van zijn blijvende betekenis.
Een fascinerende legende omringt de bouw van de Onze-Lieve-Vrouwetoren. In 1444 gooide een meisje genaamd Geertje Arends uit Nijkerk een klein beeldje van de Maagd Maria in de buitenste gracht van Amersfoort, omdat zij het te lelijk vond om als geschenk aan de Moeder Overste van het Agnietenklooster te geven. Met Kerstmis had een dienstmeid genaamd Margriet Alberts een visioen waarin Maria haar opdroeg het beeldje uit het water te halen. Na nog twee visioenen gehoorzaamde Margriet eindelijk en vond het beeldje onbeschadigd op de aangegeven plek. Ze nam het mee naar huis, en er begonnen wonderen te gebeuren, waarbij kaarsen die bij het beeldje werden geplaatst, continu bleven branden.
Het beeldje werd naar een kapel verplaatst, en Amersfoort werd al snel een populaire bedevaartsplaats. De toestroom van pelgrimsdonaties leidde tot de uitbreiding van de kapel en de beslissing om een hoge toren te bouwen. Volgens de legende symboliseert de toren de Maagd Maria, waarbij de kleine traptoren het Christuskind voorstelt.
Na de Reformatie in 1579 ging de bedevaart op kleinere schaal door tot de gemeenteraad in 1720 ingreep, waarschijnlijk vanwege de betrokkenheid van de bedevaart bij het schisma van de Rooms-Katholieke Kerk (het Utrechts Schisma). Een replica van het beeldje en de bijbehorende accessoires is sindsdien ondergebracht in de Oud-Katholieke Kerk. In 1933 richtten rooms-katholieken het Onze-Lieve-Vrouwegilde op, dat jaarlijks een processie organiseert op de zaterdag acht dagen voor Pinksteren. Hoewel de belangstelling in het begin van de jaren zestig afnam, is de deelname sindsdien gestabiliseerd op enkele honderden mensen.
Tot slot is de Onze-Lieve-Vrouwetoren niet alleen een historisch monument, maar ook een symbool van het rijke erfgoed en de blijvende geest van Amersfoort. Zijn imposante aanwezigheid, architectonische schoonheid en fascinerende geschiedenis maken het een must-see attractie voor iedereen die deze charmante Nederlandse stad verkent.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.