De Pauluskerk, ofwel de Sint-Pauluskerk, is een getuigenis van de rijke geschiedenis van Baarn, een pittoresk stadje in Nederland. Dit architectonische juweel, oorspronkelijk gebouwd in Romaanse stijl met latere Gotische toevoegingen, is al eeuwenlang een centraal punt in het spirituele en gemeenschappelijke leven van de stad. Gelegen op het hoogste punt van het centrum van Baarn aan de Brink, is de Pauluskerk niet alleen een plaats van aanbidding maar ook een baken van geschiedenis en cultuur.
Gebouwd rond 1385, diende de Pauluskerk aanvankelijk als een rooms-katholieke kerk onder het toezicht van de Utrechtse Paulusabdij. Bijna twee eeuwen lang stond de kerk symbool voor het katholieke geloof tot de ingrijpende veranderingen van de Reformatie. Op kerstavond in 1580 werd de kerk op bevel van de Staten van Utrecht overgenomen door de protestanten. Dit markeerde het begin van haar nieuwe identiteit als protestantse kerk, een rol die zij tot op de dag van vandaag vervult.
De architectonische ontwikkeling van de Pauluskerk is een boeiend verhaal. Het koor van de kerk werd in de 15e eeuw uitgebreid met een driezijdige toevoeging, en het schip werd verlengd tot aan de toren. De toren zelf, oorspronkelijk in het midden van het schip gelegen, werd in deze periode verhoogd tot zijn huidige hoogte. In de 16e eeuw werd er een consistorie naast het koor toegevoegd, wat de structuur van de kerk verder versterkte.
De toren van de Pauluskerk, die een indrukwekkende 43 meter hoog is, is een opvallend kenmerk van de kerk. Interessant genoeg staat de toren, door een verbouwing in de 17e eeuw, nu iets uit het midden van de hoofdas van de kerk. De toren bestaat uit twee verschillende secties; het onderste gedeelte heeft galmgaten, terwijl het bovenste gedeelte versierd is met ramen. De toren herbergt ook twee historische kerkers op de begane grond en de tweede verdieping, die tot 1900 werden gebruikt om zwervers en vagebonden tijdelijk vast te houden.
De oorspronkelijke klok, daterend uit de 16e eeuw, ging verloren tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. De huidige klok, met de inscriptie Door Duitse dwinglandij ging d'eerste klok verloren / Uit burgerzin werd ik, de tweede, thans geboren, herinnert aan de veerkracht van de kerk en de geest van de gemeenschap. Het carillon, met zijn 44 klokken, is een ander hoogtepunt en wordt vaak handmatig of via een computersysteem bespeeld, wat een melodieuze charme toevoegt aan de sfeer van de kerk.
Speurtochten in Baarn
Ontdek Baarn met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Baarn op een spannende en interactieve manier!
De Pauluskerk heeft door de eeuwen heen tal van belangrijke gebeurtenissen meegemaakt. Tot 1 januari 1829 was het de laatste rustplaats voor alle overleden inwoners van Baarn, ongeacht hun religieuze overtuiging. De rijken hadden de voorkeur om binnen de kerk of zo dicht mogelijk bij de kerk begraven te worden, wat leidde tot structurele problemen zoals verzakkingen van de vloer en onaangename geuren. Daarom werden begrafenissen in en rond de kerk verboden en werden aparte begraafplaatsen voor protestanten en katholieken opgericht.
Een van de opmerkelijke kenmerken binnen de kerk is de Hofkerkbank, een sierlijke bank die in de 17e eeuw werd geïnstalleerd voor stadhouder Willem III, die in het nabijgelegen Soestdijk verbleef. De bank is versierd met het wapen van het Huis van Oranje-Nassau en het motto van de Orde van de Kousenband: Honi soit qui mal y pense (Schande over hem die er kwaad van denkt). Prinses Juliana was de laatste koninklijke die deze bank gebruikte, die nu is gereserveerd voor leden van de koninklijke familie tijdens speciale gelegenheden.
Het interieur van de Pauluskerk is een schatkamer van historische artefacten. De eikenhouten preekstoel, daterend uit ongeveer 1635, is een centraal punt in de kerk. Oorspronkelijk versierd met ingewikkelde decoraties, werden deze versieringen in de loop der tijd verwijderd. In 1888 werd de preekstoel verplaatst naar de oostkant van de kerk, waar hij nog steeds staat.
Een ander fascinerend kenmerk is het doopvont, een achtkantige stenen structuur die tijdens de Reformatie gedeeltelijk verloren ging. De twee helften werden uiteindelijk in 1976 herenigd, en het doopvont heeft nu een ereplaats binnen de kerk. Het is versierd met vier hoofden, waarvan wordt aangenomen dat ze de vier rivieren van het paradijs symboliseren: de Tigris, de Eufraat, de Nijl en de Ganges. In 2011 werd een koperen doopschaal aan het doopvont toegevoegd.
De Pauluskerk heeft verschillende restauraties ondergaan om haar historische en architectonische integriteit te behouden. Het orgel, gebouwd door D.A. Flentrop Zaandam in 1959, kreeg in 1995 een uitgebreide onderhoudsbeurt en herintonatie, met verdere aanpassingen in 2008 en 2009. De wijzerplaten op de toren werden ook in 2005 gerestaureerd, waardoor dit iconische kenmerk een prominente plaats in de skyline van Baarn blijft innemen.
Vandaag de dag staat de Pauluskerk als een trots symbool van het erfgoed van Baarn en nodigt bezoekers uit om haar rijke geschiedenis en architectonische pracht te verkennen. Of je nu wordt aangetrokken door de religieuze betekenis, historische intriges of architectonische schoonheid, de Pauluskerk biedt een boeiend kijkje in het verleden en een serene toevluchtsoord in het hart van Baarn.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.