Jüdisches Museum Westfalen

Gelegen in het pittoreske stadje Dorsten in Noordrijn-Westfalen, Duitsland, is het Joods Museum Westfalen (Jüdisches Museum Westfalen) een baken van cultuur, geschiedenis en educatie. Dit museum, dat zijn deuren opende in 1992, biedt een diepgaand inzicht in de Joodse religie, cultuur en de geschiedenis van Joodse gemeenschappen in Westfalen. Het is niet alleen een opslagplaats van artefacten en documenten, maar ook een levendig centrum van leren en herinneren.

De Oorsprong en Ontwikkeling van het Museum

Het Joods Museum Westfalen heeft zijn oorsprong in een lokale burgerinitiatief en onderzoeksgroep die in 1982 werd opgericht. De groep, aanvankelijk gericht op regionale geschiedenis onder het nazi-regime, ontdekte de diepe onwetendheid en vooroordelen rondom Joodse geschiedenis en cultuur. Deze ontdekking, samen met een groeiende verzameling historische overblijfselen geschonken door overlevenden, getuigen en vrienden, leidde tot het idee om een openbare tentoonstellingsruimte te creëren.

In 1987 werd de Vereniging voor Joodse Geschiedenis en Religie opgericht met als doel een museum te stichten. De collectie begon te groeien, ondersteund door particuliere financiering en later door leningen en subsidies van de staat Noordrijn-Westfalen, de Regionale Vereniging Westfalen-Lippe en de Noordrijn-Westfalen Stichting. Het museum werd officieel geopend op 28 juni 1992, met een ceremonie bijgewoond door prominente figuren zoals de toenmalige minister-president van Noordrijn-Westfalen, Johannes Rau, en de Israëlische ambassadeur, Benjamin Navon.

Een Mix van Oud en Nieuw: De Architectuur van het Museum

Het museum is gehuisvest in een combinatie van historische en moderne architectuur. Het oorspronkelijke gebouw is een drie verdiepingen tellende structuur uit circa 1900, met elementen van Jugendstil (Art Nouveau). Dit charmante gebouw, met zijn symmetrische ramen en decoratieve elementen, wordt aangevuld door een moderne uitbreiding die in 2000 werd toegevoegd. De nieuwe vleugel, ontworpen door architect Detlef Wiegand, heeft een opvallende gevel van onregelmatig gestructureerde bakstenen, die doet denken aan het baksteenexpressionisme van de jaren 1920. De juxtapositie van de oude en nieuwe gebouwen creëert een dynamische ruimte die zowel respectvol is voor de geschiedenis als vooruitstrevend.

Binnen biedt het museum een gastvrije foyer met grote ramen die de oude en nieuwe secties verbinden, waardoor een open en uitnodigende sfeer ontstaat. De integratie van deze architectonische elementen symboliseert de missie van het museum om een brug te slaan tussen het verleden en het heden, en begrip en dialoog te bevorderen.

Tentoonstellingen en Collecties

De permanente tentoonstelling van het museum, L’Chaim! Op het Leven! Joods in Westfalen, is een reis door Joodse tradities en hedendaags leven, met een speciale focus op de regionale geschiedenis van Joden in Westfalen. Deze tentoonstelling, vernieuwd in 2018, bevindt zich op de bovenverdieping en is toegankelijk via een trap vanuit de foyer. Het bevat 16 biografieën van Joodse individuen uit Westfalen, die 700 jaar lokale Joodse geschiedenis illustreren door middel van persoonlijke verhalen, foto’s, boeken, sculpturen, brieven en documenten.

Een van de hoogtepunten van de tentoonstelling is het verhaal van Freuchen Gans, een koopvrouw uit Hamm die samen met haar man Moses zaken deed in het Heilige Roomse Rijk aan het eind van de 16e en het begin van de 17e eeuw. Een andere belangrijke figuur is Alexander Haindorf, een onderwijsvernieuwer uit Münster, wiens leven en werk worden getoond naast andere prominente Joodse persoonlijkheden uit de regio.

Het museum gaat ook in op de aangrijpende ervaringen van Joden tijdens het nazi-tijdperk. De verhalen van individuen zoals Josef Dortort, die succesvol emigreerde uit nazi-Duitsland, en Margot Spielmann, wiens ontsnappingspoging mislukte, worden aangrijpend weergegeven. Deze verhalen worden ondersteund door een verscheidenheid aan persoonlijke voorwerpen en multimedia stations die bezoekers in staat stellen om diepgaand met het materiaal in contact te komen.

Educatieve en Culturele Activiteiten

Naast de tentoonstellingen is het Joods Museum Westfalen een bruisend centrum voor educatie en cultuur. Het biedt rondleidingen, lezingen, voorleesavonden, concerten, workshops en trainingssessies. Het museum heeft ook een grote referentiebibliotheek en een kleine boekwinkel, die bronnen bieden voor verdere studie en verkenning.

Een van de belangrijkste educatieve initiatieven van het museum is de focus op het bestrijden van onwetendheid en vooroordelen door middel van kennis en begrip. Door Joodse geschiedenis en cultuur op een uitgebreide en boeiende manier te presenteren, streeft het museum ernaar om tolerantie en respect onder zijn bezoekers te bevorderen.

Ondersteuning van het Museum

Het museum wordt ondersteund door de Vereniging voor Joodse Geschiedenis en Religie, die meer dan 400 leden heeft, waaronder particulieren, steden, kerkelijke gemeenten en andere organisaties. Het werk van het museum wordt ook ondersteund door de Joods Museum Westfalen Stichting, opgericht in 1999, die helpt bij de financiering van de activiteiten. Tot de supporters van de stichting behoren het district Recklinghausen, de Vest Recklinghausen Spaarbank en, sinds 2020, de Regionale Vereniging Westfalen-Lippe.

Het team van het museum bestaat uit een mix van professionele staf en toegewijde vrijwilligers. De huidige directeur, Kathrin Pieren, nam in 2020 de leiding over en bracht nieuwe energie en visie naar de instelling. Het werk van het museum is een bewijs van de kracht van gemeenschap en samenwerking in het behouden en promoten van cultureel erfgoed.

Een Plaats van Reflectie en Herinnering

Achter het museum vinden bezoekers een beeldentuin die ruimte biedt voor reflectie en herinnering. De tuin bevat een Holocaust-gedenksteen en sculpturen van kunstenaars zoals Manfred Marreck en Tisa von der Schulenburg. In 2008 werd de installatie Wegweisend van Marcus Kiel toegevoegd, ter herdenking van verloren Joodse gemeenschappen in Westfalen door middel van evocatieve straatnaamborden.

Tot slot is het Joods Museum Westfalen niet zomaar een museum, maar een levend, ademend testament van de veerkracht en rijkdom van het Joodse leven in Westfalen. Het nodigt bezoekers uit om te verkennen, te leren en te reflecteren, waardoor het een essentiële bestemming is voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis, cultuur en de blijvende menselijke geest.