In het hart van 's-Hertogenbosch, Nederland, staat de indrukwekkende Oude Sint-Jacobskerk, ook wel bekend als de Grote Arsenaal. Dit historische gebouw, met zijn rijke geschiedenis en architectonische veranderingen, biedt bezoekers een fascinerende blik op het verleden en heden van deze levendige stad.
Onze reis begint in 1430, toen de broederschap van Sint-Jacob toestemming kreeg om een kapel te bouwen op de Windmolenberg. Gewijd aan Jacobus de Meerdere, diende de kapel ook als toevluchtsoord voor pelgrims op weg naar Santiago de Compostela. In de loop der jaren werden er extra altaren gewijd aan Maria (1478) en Sint Quirinus, wat de groeiende betekenis van deze heilige plek weerspiegelde.
In 1569 werd de kapel verheven tot parochiekerk voor de nieuw opgerichte parochie van Sint-Jacob. De parochiegrenzen strekten zich uit tot aan de Geerlingse Brug en voorbij de stadsgrenzen richting Rosmalen. Tegen 1584 was de kapel uitgegroeid tot haar huidige omvang, een driebeukige basiliek met een enkelbeukig koor. Hoewel er zijbeuken waren gepland, werden deze waarschijnlijk door de voortdurende Tachtigjarige Oorlog nooit voltooid.
Het Beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 markeerde een belangrijke keerpunt voor de kerk. Na de verovering van de stad werd de kerk onteigend en omgevormd tot een protestantse gebedsplaats. Deze periode van protestants gebruik duurde tot 1650, wat een nieuwe laag aan de diverse geschiedenis van het gebouw toevoegde.
Speurtochten in 's-Hertogenbosch
Ontdek 's-Hertogenbosch met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken 's-Hertogenbosch op een spannende en interactieve manier!
In 1650 onderging de kerk een dramatische transformatie en werd een wagenhuis en later een stal. Tegen 1744 werden de aangrenzende Sint-Jacobs Kazernes gebouwd, en in 1752 werd de kerk zelf omgebouwd tot een opslagplaats voor wapens. Deze verbouwing omvatte het toevoegen van meerdere verdiepingen en het vervangen van de gotische ramen door kleinere exemplaren, een zware constructie die nog steeds het uiterlijk van het gebouw bepaalt.
Het militaire complex rond de kerk bleef gedurende de 19e eeuw groeien. Van 1880 tot 1920 werden de kazernes gebruikt door de infanterie en stonden bekend als de Grote Arsenaal Kazerne of Kazerne Groot Tuighuys. De naam Tuighuis is een oud Nederlands woord voor arsenaal, wat de militaire functie van het gebouw weerspiegelt. In 1918 verliet de infanterie de kazernes, wat de weg vrijmaakte voor een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het gebouw.
In 1925 vond het Grote Arsenaal een nieuwe bestemming als het thuis van het Noordbrabants Museum. De Provinciale Vereniging voor Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant, die zich inzet voor het bevorderen van kunsten en wetenschappen, zocht al lang naar een geschikte locatie voor een museum. De stevige vloeren en ruime binnenkant van het Grote Arsenaal maakten het een ideale keuze.
Architect Oscar Leeuw kreeg de opdracht om het gebouw om te vormen tot een museum, waarbij hij de huidige westelijke gevel en een geschikte ingang creëerde. Het museum opende zijn deuren in 1925, met een hal gewijd aan kunstwerken, een statige vergaderzaal in het koor en galerijen die de provinciale en stedelijke geschiedenis tentoonstelden. De aanwezigheid van het museum in het Grote Arsenaal was cruciaal voor zijn groei, waardoor het zijn collecties kon starten en uitbreiden.
Tegen 1967 organiseerde het museum een grote tentoonstelling van werken van Jheronimus Bosch, wat een belangrijk cultureel hoogtepunt voor Noord-Brabant markeerde. Echter, naarmate de activiteiten en ambities van het museum groeiden, werd het duidelijk dat de kerk niet voldoende zou zijn voor toekomstige ontwikkelingen. In 1986 verhuisde het museum naar zijn huidige gebouw aan de Verwerstraat.
In 1988 werd het Grote Arsenaal opnieuw herbestemd, dit keer als opslagplaats voor de gemeentelijke afdeling voor Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM). Het voormalige koor werd in 1989 Podium de Azijnfabriek, een kleine locatie voor concerten en culturele activiteiten, met een capaciteit van maximaal 285 mensen.
In 2014 begon 's-Hertogenbosch aan een project om verschillende gemeentelijke afdelingen samen te voegen tot een enkele erfgoedafdeling, Erfgoed 's-Hertogenbosch. Deze nieuwe afdeling, gehuisvest in het Grote Arsenaal, omvat het gemeentearchief, BAM en de taakgroep voor de vestingwerken. Het gebouw dient nu als werkplaats en opslag voor de archeologische dienst, met op de begane grond wisselende tentoonstellingen van archeologische vondsten en een ArcheoHotspot waar bezoekers meer kunnen leren over het werk van archeologen.
Vandaag de dag staat de Oude Sint-Jacobskerk als een getuigenis van de rijke en gevarieerde geschiedenis van 's-Hertogenbosch. Vier dagen per week open voor het publiek, nodigt het bezoekers uit om zijn bewogen verleden te verkennen en de vele lagen van geschiedenis te ontdekken die dit opmerkelijke gebouw hebben gevormd. Of je nu een geschiedenisenthousiasteling bent of gewoon nieuwsgierig naar het erfgoed van de stad, een bezoek aan de Oude Sint-Jacobskerk zal zeker een gedenkwaardige ervaring zijn.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.