Ponikauhaus

Het Ponikauhaus, een indrukwekkend patriciërspaleis in het hart van Kempten, Beieren, is een bewijs van de rijke geschiedenis en architectonische pracht van de stad. Dit prachtige gebouw, dat nu de Allgäuer Volksbank herbergt, is een belangrijk herkenningspunt dat ooit de vrije rijksstad vertegenwoordigde als tegenhanger van de Troonzaal van de Prinsenabdij van Kempten. Het Ponikauhaus, met zijn elegante gevel en historisch rijke interieurs, biedt bezoekers een kijkje in de weelderige levensstijl van de patriciërsfamilies van Kempten en het levendige verleden van de stad.

De Geschiedenis van het Ponikauhaus

Het Ponikauhaus zoals we dat nu kennen, ontstond uit de samenvoeging van twee huizen, bekend als P 73 en P 74, later aangeduid als Gerberstraße 13 en Rathausplatz 10. De vroegste vermelding van deze panden dateert uit 1499, hoewel men vermoedt dat de locatie al eerder bewoond was. Historische documenten uit 1196 suggereren dat het gebied mogelijk het Saltzhaus am Markt herbergde, waar marktkramen zout en andere goederen verkochten. In de 12e en 13e eeuw werden de kelders van het gebouw gebruikt om wijn, steenzout, zoutschijven en specerijen op te slaan.

De eerste gedocumenteerde eigenaar van het huis was Hans Holdenried, een verver die het pand in de 15e eeuw verwierf. Ondanks zijn rijkdom ondervond Holdenried beperkingen bij het uitbreiden van zijn bedrijf en het drogen van zijn geverfde stoffen op het prestigieuze Rathausplatz. Het huis wisselde in de loop der eeuwen meerdere keren van eigenaar, wat de veranderende fortuinen en ambities van zijn eigenaren weerspiegelde.

In de 16e eeuw kwam het pand in handen van de stad en werd het in 1571 verkocht aan Lienhart Häl, een stadsarchitect. Rond dezelfde tijd combineerde de rijke koopman Joseph König, een patriciër, het met het naastgelegen huis. Na zijn dood ondernam zijn zoon Joseph König de Jongere, die getrouwd was met Sabine Mayr, dochter van de toenmalige burgemeester Peter Mayr, aanzienlijke renovaties en bouwde een nieuw gebouw. Het huis bleef in de König-familie tot 1624, toen het werd geërfd door Tobias Königs broer, David.

Het huis raakte in 1633 in beroering toen Joseph, Davids zoon, werd gedood tijdens de verovering van de stad door keizerlijke troepen. Het pand leed aanzienlijke schade en veel waardevolle voorwerpen, waaronder de heraldieke brief van de familie, gingen verloren. In 1655 werd het huis gekocht door burgemeester Wolfgang Leonard Jenisch. De familie Jenisch breidde het pand rond 1740 uit en verenigde het, waarbij een prachtige barokke gevel en een weelderige rococo-balzaal in het bovenste deel van het huis werden toegevoegd.

In 1804 werd het huis geërfd door Christoph Friedrich von Ponikau, van wie het zijn naam ontleent. De familie Ponikau, oorspronkelijk afkomstig uit Saksen, speelde een relatief kortstondige maar opmerkelijke rol in Kempten. Tegen 1830 was het huis in handen van de stad en vervolgens van verschillende eigenaren, waaronder de bakker Ferdinand August Ackerknecht. Ackerknecht, die zijn investering wilde maximaliseren, veranderde de grote balzaal door een tussenvloer toe te voegen, waardoor de lange ramen werden verdeeld en veel van het oorspronkelijke stucwerk en schilderijen werden vernietigd.

In 1916 werd het gebouw verworven door de Spaar- en Leenvereniging van Kempten, later bekend als de Allgäuer Volksbank. Ondanks aanvankelijke onzekerheid over het al dan niet restaureren of verlaten van het gebouw, koos de bank uiteindelijk voor behoud. In de late 20e eeuw werden aanzienlijke restauratie-inspanningen ondernomen, waaronder de renovatie van de balzaal in 1982/83, waarbij de oorspronkelijke schilderijen van Franz Georg Hermann door kunstenaar en restaurator Josef Lorch werden hersteld.

Het Verkennen van het Ponikauhaus

Het Ponikauhaus is een drie verdiepingen tellend gebouw met een indrukwekkende gevel van elf ramen, gekenmerkt door een asymmetrisch ontwerp vanwege de samenvoeging van twee gebouwen. De gevel heeft een rechthoekige erker die zich uitstrekt over de eerste en tweede verdieping, bekroond met een balkon, en een grote dakkapel met boogvensters en een gebogen, halfronde gevel. De asymmetrie is vooral merkbaar in het rechterdeel van de dakkapel, dat aanzienlijk breder is.

Binnenin is het gebouw een schatkamer van rococo-kunst. De begane grond heeft kruisgewelven met stucwerkribben op afgeschuinde pilaren met geprofileerde kapitelen. Aan het noordelijke uiteinde van de begane grond bevindt zich een opmerkelijke rechthoekige trap, daterend uit circa 1741, versierd met fresco's van Franz Georg Hermann en stucwerk van Johann Georg Üblhör. De brede centrale trap is geflankeerd door houten balustrades met vierkante balusters, en de plafonds en gangen zijn versierd met rococo-motieven.

De grote balzaal, gelegen op de bovenste verdiepingen, wordt beschouwd als de tegenhanger van de Troonzaal van de residentie van de Prinsenabdij. De zaal is gevuld met weelderige rococo-cartouches, en het plafond heeft een verbluffend fresco van Hermann dat de Vrije Rijksstad Kempten afbeeldt die de goden van Olympus uitnodigt voor een feest. Het fresco wordt omringd door allegorische figuren die de vier seizoenen en de vier elementen vertegenwoordigen, elk afgebeeld met verfijnde details en symboliek.

De zuidelijke muur van de balzaal wordt verlicht door drie mandboogvensters, terwijl de oost- en westmuren afwisselend smalle en brede intervallen hebben. Het centrale interval van de oostmuur wordt benadrukt door een stucmarmeren open haard met hoekvoluten. Het spiegelgewelf van het plafond is versierd met een fries met kroonlijst en overlappende schilderijcartouches. Boven het centrale raam bevindt zich een Jenisch-wapen geflankeerd door putti en een helmcartouche, terwijl de tegenoverliggende nis is versierd met draperieën onder drie putti. De muren zijn verder verfraaid met rococo-motieven, damastpatronen en ruwe pleister.

Het Ponikauhaus is niet zomaar een gebouw; het is een levend testament van de rijke geschiedenis en artistieke erfenis van Kempten. De muren en kamers vertellen de verhalen van de patriciërsfamilies van de stad, hun ambities en hun bijdragen aan het culturele en architectonische landschap van Kempten. Een bezoek aan het Ponikauhaus biedt een unieke kans om terug in de tijd te stappen en de grandeur en elegantie van een vervlogen tijdperk te ervaren.