De Slag bij Stångebro, lokaal bekend als Slaget vid Stångebro, is een boeiend hoofdstuk in de rijke geschiedenis van Zweden. Het vond plaats op 25 september 1598, nabij de bruggen Lilla en Stora Stångebro, net ten oosten van Linköping. Deze strijd was niet alleen een beslissende militaire confrontatie, maar ook de laatste interne en religieuze conflict op Zweedse bodem. Hertog Karel, die later koning Karel IX zou worden, stond tegenover koning Sigismund, die zowel koning van Zweden als Polen was. Deze dramatische botsing bepaalde uiteindelijk het lot van de Zweedse kroon en markeerde een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van het land.
Het conflict dat leidde tot de Slag bij Stångebro was diep geworteld in zowel politieke als religieuze spanningen. Aan de ene kant stonden de Zweedse protestanten, geleid door hertog Karel, en aan de andere kant de Zweedse katholieken, geleid door koning Sigismund. De troepen van Sigismund werden versterkt door een aanzienlijk aantal buitenlandse soldaten. Tot de complexiteit droeg bij dat koning Sigismund de neef van hertog Karel was, waardoor familieleden tegenover elkaar kwamen te staan.
De oorlog tegen Sigismund was al maanden aan het broeien. Sigismund had onlangs een overwinning behaald bij de Slag bij Stegeborg, maar had nagelaten zijn succes te benutten en verplaatste uiteindelijk zijn troepen naar de rivier de Stångån nabij Linköping. Hertog Karel, met zijn strijdlustige leger, achtervolgde hem, en beide partijen wisten dat een beslissende confrontatie op handen was.
Toen de troepen van hertog Karel zich aan de oostkant van de Stångån positioneerden, gaf Sigismund zijn troepen de opdracht de rivier over te steken en een positie in te nemen tussen de rivier en de troepen van Karel. Een dikke mist die opsteeg uit de rivier verhoogde de spanning en belemmerde het zicht voor beide legers. De soldaten van Sigismund daagden hertog Karel uit en noemden hem Karl buskekrypare (Karel de Struiksluiper).
Na een lange patstelling werden de troepen van Sigismund onrustig. Wachters werden geplaatst bij de twee bruggen, Lilla en Stora Stångebro, en kanonnen werden opgesteld aan de oostkant, terwijl de rest van de troepen naar Linköping trok. Sommige historici geloven dat hertog Karel de bewegingen van de vijand had bestudeerd en hulp had gekregen van de burgemeester van Linköping. Toen de soldaten van Sigismund de stad binnenmarcheerden, luidde de grote klok van de kathedraal, wat het sein was voor de Zweedse troepen om aan te vallen. Al snel werd duidelijk dat hertog Karel goed geïnformeerd was over de troepenbewegingen van Sigismund.
In een strategische zet stuurde hertog Karel een vals voorstel voor onderhandelingen, wat een ongewenste strijd suggereerde. De troepen van Sigismund begonnen zich terug te trekken naar hun kamp aan de andere kant van de rivier. Twee van Karels officieren, Anders Lennartsson en Samuel Nilsson, kregen de opdracht om een troepenmacht naar Stora Stångebro te leiden om het terugtrekkende leger van achteren aan te vallen. Een andere troepenmacht, geleid door Hans von Masenbach en Anders Nilsson, trok naar Lilla Stångebro. Hoewel de brugwachters van Sigismund alarm konden slaan voordat ze werden overmeesterd, trok de mist op en verbeterde het zicht.
Het Poolse bevel stuurde Arvid Drake met de cavalerie van Småland naar Stora Stångebro en de cavalerie en infanterie van Västgöta naar Lilla Stångebro. De soldaten van Sigismund hadden aanvankelijk moeite, en de cavalerie van Småland onder leiding van Arvid Knutsson Drake werd met zware verliezen teruggedreven. De mannen van hertog Karel veroverden hun artillerie en verplaatsten deze naar een hoogte nabij Stora Stångebro.
Johan Gyllenstierna, een aanhanger van Sigismund en drager van de adellijke banier, wilde een nieuwe aanval op Stora Stångebro lanceren ondanks de benarde situatie. Hij werd echter tegengehouden door Lindorm Ribbing, die verklaarde dat de adellijke banier alleen Sigismund moest beschermen. Gyllenstierna begreep de boodschap en hield zich in, waardoor hertog Karel de overwinning bij Stora Stångebro kon veiligstellen.
Speurtochten in Linköping
Ontdek Linköping met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Linköping op een spannende en interactieve manier!
Ondertussen ging de hevige strijd verder bij Lilla Stångebro. De mannen van Sigismund waren de rivier overgestoken en hadden een sterke positie ingenomen op een hoogte aan de oostkant, met hun kanonnen achter een hek. De opstelling bleek effectief, waardoor de aanvallers van hertog Karel zich moesten terugtrekken naar een nabijgelegen hoogte. Een bloedige strijd volgde toen de soldaten van Sigismund hen achtervolgden.
Anders Lennartsson en zijn zegevierende troepen van Stora Stångebro arriveerden om te helpen en vielen onmiddellijk de infanterie van Sigismund aan. Zonder cavalerie-ondersteuning werden de voetknechten van Sigismund overweldigd en afgeslacht. Paniek ontstond toen de resterende infanterie naar de brug vluchtte, en hertog Karel veroverde de artillerie van Sigismund bij Lilla Stångebro, waardoor hij de totale controle over de slag kreeg en de troepen van Sigismund op de vlucht sloegen.
Na de slag viel hertog Karel op de grond en dankte God voor zijn overwinning. Een boodschapper van Sigismund arriveerde om een wapenstilstand te verzoeken. Hertog Karel beval een stopzetting van de gevechten en de onderhandelingen begonnen. Een van de eerste eisen van Karel was de overgave van de verbannen raadsleden Erik Sparre, Ture Bielke, Gustav en Sten Banér, en Göran Posse. Ondanks hun smeekbeden aan Sigismund om hen te redden, kon de koning niet aan de eisen van Karel ontsnappen.
De overeenkomst tussen Sigismund en Karel bepaalde dat Sigismund zou regeren volgens zijn beloften, het Poolse leger uit Zweden zou terugtrekken en een parlement zou bijeenroepen. Na het strikte verdrag dineerden de koning en de hertog samen in het kasteel van Linköping. Enkele dagen later waren de Zweden echter verrast te horen dat de koning terug naar Polen was gevaren.
De Slag bij Stångebro markeerde een beslissend punt in de oorlog tegen Sigismund. Na de vlucht van Sigismund kreeg hertog Karel meer controle in zijn streven om de koning af te zetten en zelf de macht te grijpen. In 1599 werd tijdens een parlementaire zitting Sigismund officieel afgezet, die nooit meer naar zijn vaderland terugkeerde. In Polen leidde hij een zwak bewind tot zijn dood in 1632.
Verschillende edelen die loyaal waren aan Sigismund werden gevangengenomen en later geëxecuteerd tijdens het Bloedbad van Linköping in 1600. De Slag bij Stångebro staat dus als een cruciaal evenement in de Zweedse geschiedenis, dat de dramatische machtsstrijd en de uiteindelijke vestiging van protestantse dominantie in het land toont.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.