Groot Begijnhof Mechelen

Stap binnen in de betoverende wereld van het Begijnhof van Mechelen, een verborgen parel in de historische stad Mechelen, België. Lokaal bekend als Groot Begijnhof Mechelen, is deze fascinerende wijk een getuigenis van de rijke geschiedenis en culturele erfenis van de regio. Wandelend door de schilderachtige straatjes en charmante binnenplaatsen, kun je bijna de fluisteringen van het verleden horen, die de levens van de begijnen weerspiegelen die hier ooit woonden.

De Oorsprong van het Begijnhof

Het Begijnhof van Mechelen werd gesticht in de 13e eeuw, tijdens een periode van belangrijke religieuze hervormingen binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Deze beweging, geleid door Paus Gregorius VII, inspireerde een groep vrome vrouwen in Mechelen om een leven te zoeken gewijd aan spirituele bezigheden, liefdadigheid en gemeenschap. Aanvankelijk aangeduid als vrome vrouwen of heilige vrouwen, werden deze individuen uiteindelijk bekend als begijnen. Ze leefden samen in kleine, ongeorganiseerde groepen, vaak in de huizen van hun ouders of in gemeenschappelijke huizen binnen de stad.

In 1245 hadden de begijnen in aantal toegenomen en hadden ze een stuk land verworven van de lokale deken. Hier bouwden ze een kapel gewijd aan Sint-Catharina en stichtten ze een kleine gemeenschap, later bekend als het Klein Begijnhof. Hun aantal bleef groeien, en in 1259 verzochten ze de bisschop van Kamerijk om toestemming om een grotere, meer georganiseerde gemeenschap buiten de stadsmuren te stichten. Dit verzoek werd ingewilligd, en zo begon de bouw van wat het Groot Begijnhof Mechelen zou worden.

De Bloeiende Gemeenschap

Gelegen in het noordelijke deel van Mechelen, tussen de Antwerpse Poort en de rivier de Dijle, breidde het Begijnhof zich snel uit. Tegen 1276 hadden de begijnen hun kerk voltooid, dankzij de vrijgevigheid van de vrouw en dochter van Wouter Berthout VI, de Heer van Mechelen. Tegen 1286 werd het Begijnhof erkend als een aparte parochie, en onder leiding van Sophie Berthout, die de eerste statuten in 1295 verstrekte, groeide het uit tot een bloeiende, zelfvoorzienende gemeenschap.

Op het hoogtepunt rond 1550 was het Begijnhof de thuisbasis van ongeveer 1.500 begijnen en meer dan honderd kloosters. De gemeenschap was een bruisend centrum van activiteit, waarbij begijnen zorgden voor ouderen en zieken, en zich bezighielden met verschillende ambachten en handel om in hun onderhoud te voorzien. Echter, het Begijnhof was niet immuun voor de onrust van die tijd. De beeldenstorm van 1566 en de daaropvolgende plundering door de soldaten van de hertog van Alva in 1572 veroorzaakten aanzienlijke schade. In 1578 werd het hele Begijnhof in brand gestoken om te voorkomen dat aanvallers de huizen zouden gebruiken als dekking tijdens een aanval op de stad.

Wedergeboorte Binnen de Stadsmuren

Na de verwoesting vluchtten veel begijnen naar nabijgelegen steden zoals Leuven, Brussel en Antwerpen. In 1580 hergroepeerden ze zich in het voormalige Keizershof in de Keizerstraat, maar de ruimte was beperkt. De beslissingen genomen tijdens het Concilie van Trente (1545-1565) vereisten dat religieuze gemeenschappen binnen de stadsmuren verbleven. Hoewel begijnen technisch gezien leken waren, hielden ze zich aan deze richtlijn en, met de steun van koning Filips II, verwierven ze in 1595 de gronden van de toevlucht van de Baudeloo Abdij.

Tussen 1595 en 1614 kochten de begijnen extra land, ommuurden het en bouwden twee toegangspoorten. In 1629 vervingen ze hun kleine kapel door de Begijnhofkerk, een grote kerk ontworpen in barokstijl door de jezuïetenarchitecten Pieter Huyssens en Jacob Franquart. De kerk, voltooid in 1647, had prachtige interieurdecoraties van de Mechelse beeldhouwer Lucas Faydherbe, een leerling van Rubens. De 17e eeuw zag een voortdurende groei en interesse in het Begijnhof, wat leidde tot verdere uitbreiding en verfijning van de gebouwen.

De Neergang en Moderne Heropleving

Ondanks de eerdere welvaart, onderging het Begijnhof een geleidelijke neergang in de 18e eeuw. Tegen 1720 was het aantal begijnen afgenomen tot 700, en tegen 1800 waren er nog maar 265 over. De Franse Revolutie bracht verdere uitdagingen, aangezien de eigendommen van het Begijnhof werden overgedragen aan de Commissie van Burgerlijke Hospitalen en Armenhuizen. Hoewel het Begijnhof geen kerkelijk eigendom was, werden de poorten in 1798 gesloopt en werd de kerk verkocht, maar later teruggekocht door vrome individuen die het terugbrachten naar de begijnen.

In de 20e eeuw overleden de laatste twee begijnen van Mechelen eind jaren 1980, wat het einde van een tijdperk markeerde. Echter, de erfenis van het Begijnhof leeft voort. In 1998 werden de Vlaamse Begijnhoven, inclusief het Groot Begijnhof Mechelen, ingeschreven op de UNESCO Werelderfgoedlijst. In de afgelopen 40 jaar zijn veel huizen gerestaureerd en nu particulier eigendom, wat bijdraagt aan de revitalisering van het gebied.

Een Wandeling Door het Begijnhof

Vandaag de dag kunnen bezoekers het Begijnhof van Mechelen verkennen en zich onderdompelen in de serene sfeer. Begin je reis op de Grote Markt en vervolg je weg door de Sint-Katelijnestraat en Kanunnik de Deckerstraat om het Klein Begijnhof te bereiken. Hier vind je bewaard gebleven poorten, charmante binnenplaatsen en overblijfselen van een oude waterpomp. De Sint-Magdalena Kapel staat tegenover de poort en biedt een kijkje in het spirituele leven van de begijnen.

Vervolg je wandeling langs de Sint-Katelijnekerk en door de Moreelstraat naar de Begijnhofkerk en het Groot Begijnhof. De Begijnhofkerk is elke middag open voor bezoekers, behalve op maandag. Terwijl je door het Krankestraatje wandelt, kom je een voormalige brouwerij tegen, nu een herinnering aan het voormalige ziekenhuis van het Begijnhof. De Hoviusstraat, met zijn prachtige deurkozijnen, ronde ramen en af en toe standbeelden, ademt de authentieke sfeer van het Begijnhof.

Verderop leiden het Fonteinstraatje en de Conventstraat naar de Nonnenstraat, waar je door een bescheiden poort op nummer 4 een kleine binnenplaats kunt bekijken. De Jesuspoort, met zijn gotische zuil, markeert de overblijfselen van het Hof van Fontes, dat zich ooit uitstrekte tot de huidige kerk. Deze poort is een van de meest geschilderde en gefotografeerde gebouwen in Mechelen.

Als je langs de kerk loopt, maak dan een omweg door de Krommestraat en de Twaalf Apostelenstraat. Boven huisnummer 13 vind je een beeld dat het Laatste Avondmaal en de twaalf apostelen afbeeldt, wat aangeeft dat dit ooit een klooster was voor twaalf arme begijnen. De Acht Zalighedenstraat, voorheen de thuisbasis van het Klooster van de Acht Zaligheden, huisvestte acht begijnen en was jarenlang de residentie van de kunstenaar Albert Geudens.

Sluit je bezoek af met een wandeling door de Cellebroederstraat, Twaalf Apostelenstraat, Sint Beggastraat en Begijnenkerkhof om het onlangs gerestaureerde Cellebroedersklooster te bereiken. Je reis door het Begijnhof van Mechelen zal je een diepgaande waardering geven voor de geschiedenis, cultuur en blijvende geest van deze opmerkelijke gemeenschap.