Het Heiligdom van Santa Maria della Steccata, ook wel bekend als de Basiliek van Santa Maria della Steccata, is een architectonisch en historisch juweel in het hart van Parma, Italië. Dit prachtige heiligdom, met zijn Renaissance- en Barokke vormen, is al eeuwenlang een plek van aanbidding en bedevaart. De rijke geschiedenis, artistieke schatten en spirituele betekenis maken het een must-see bestemming voor iedereen die deze charmante Italiaanse stad bezoekt.
De oorsprong van het Heiligdom van Santa Maria della Steccata gaat terug naar een bescheiden oratorium dat in 1392 werd gebouwd. Dit oratorium was bedoeld om een vereerd fresco van Johannes de Doper te huisvesten, dat de buitenmuur van een huis aan de huidige Strada Giuseppe Garibaldi sierde. In de loop der tijd werd het oratorium het hoofdkwartier van een Broederschap die zich toelegde op de Aankondiging van de Maagd Maria, met als missie het verstrekken van bruidsschatten aan arme en vaderloze meisjes.
In de late 14e eeuw werd een fresco van een lacterende Madonna toegevoegd aan de gevel van het oratorium. Dit beeld werd snel een object van verering voor de mensen van Parma. Vanwege het grote aantal pelgrims dat de plek bezocht, werd er een houten hek, of steccata, geplaatst om de stroom bezoekers te beheersen. Dit gaf het heiligdom zijn naam, Santa Maria della Steccata.
In 1521 besloot de Broederschap een groot heiligdom te bouwen om het kostbare beeld beter te beschermen en te eren. De bouw van het heiligdom begon op 4 april 1521 onder leiding van de architecten Bernardino en Giovan Francesco Zaccagni da Torrechiara. Vanwege enkele meningsverschillen werden zij in 1525 vervangen door Gian Francesco d'Agrate. De centrale koepel, een onderscheidend kenmerk van het heiligdom, werd ontworpen door Antonio da Sangallo de Jongere, die door paus Clemens VII naar Parma was gestuurd voor militaire architectuurprojecten. De kerk werd ingewijd op 24 februari 1539 door kardinaal Gian Maria Ciocchi del Monte, de pauselijke legaat voor Parma en Piacenza.
In 1718 droeg paus Clemens XI het heiligdom over van de Broederschap aan hertog Francesco van Parma en Piacenza, die het tot het hoofdkwartier van de Constantijnse Orde van Sint-Joris maakte. Deze ridderorde was in 1699 door Andrea Flavio Comneno aan de Farnese-familie overgedragen.
Het Heiligdom van Santa Maria della Steccata is ontworpen in de vorm van een Grieks kruis, met armen die zich uitstrekken langs de kardinale assen en eindigen in vier grote, symmetrische apsissen. Vier vierkante kapellen, altijd bedoeld voor aanbidding, bevinden zich tussen de armen. Het ontwerp van het heiligdom doet denken aan Bramante's plan voor de Sint-Pietersbasiliek in het Vaticaan, een feit dat opgemerkt werd door Giorgio Vasari in zijn Levens van de Kunstenaars.
De centrale koepel, een meesterwerk van Antonio da Sangallo de Jongere, is duidelijk geïnspireerd door de Romeinse architectuur. De indeling van de structuur, inclusief het ontbreken van een klokkentoren, vertoont overeenkomsten met de Kerk van de Troost in Todi, hoewel er opmerkelijke verschillen zijn. Bijvoorbeeld, tongewelfsecties zijn ingevoegd tussen de bogen van de kruising en de apsissen, en kapellen bevinden zich aan de buitenhoeken van het kruis. Dit ontwerp zorgt ervoor dat de structurele krachten niet naar de buitenmuren worden gericht, in tegenstelling tot in Todi.
De buitenkant van het heiligdom kan worden verdeeld in drie niveaus: de apsissen en hoekkapellen op het eerste niveau, het dak en het presbyterium op het tweede niveau, en de koepel op het derde niveau. De plaatsing van de ramen is zorgvuldig gepland om de binnenste schilderingen te verbeteren, met licht dat geleidelijk door de kerk diffundeert. De tussenliggende traveeën zijn lichtjes in de schaduw, de apsis ontvangt veel diffuus licht, en de koepel wordt gebaad in intens licht. Het gebruik van bladgoud op de dwarsbogen en vergulding op de koperen rozetten van de tongewelven speelt een cruciale rol in dit lichteffect.
De oorspronkelijke hoofdingang, die uitkwam op het zuidelijke plein, werd in de 18e eeuw verplaatst naar de oostelijke apsis.
Speurtochten in Parma
Ontdek Parma met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Parma op een spannende en interactieve manier!
Het interieur van het heiligdom is versierd met 17e-eeuwse fresco's van Parmaanse kunstenaars. De eerste decoratie werd toevertrouwd aan de beroemde kunstenaar Parmigianino, die slechts de prachtige fresco's van de oostelijke boog voltooide, die de Drie Wijze Maagden en Drie Dwaze Maagden uitbeelden. Het werk werd voortgezet door Michelangelo Anselmi, die de Kroning van de Maagd schilderde in de oostelijke apsis, gebaseerd op een ontwerp van Giulio Romano, en door Bernardino Gatti, die de Hemelvaart van Maria in de koepel afbeeldde. Fresco's van de Parmaanse kunstenaar Aurelio Barili zijn ook te vinden in het heiligdom.
Het heiligdom heeft ook indrukwekkend houtsnijwerk, waaronder het heilige meubilair van de edele sacristie, nu onderdeel van het Constantijnse Museum van de Steccata, en de koorbanken van de ridders.
Het Heiligdom van Santa Maria della Steccata is de laatste rustplaats voor verschillende opmerkelijke figuren. In 1813 werden de asresten van Ottavio Farnese hierheen verplaatst na de sloop van de Kerk van San Pietro Martire. In 1823, onder leiding van Maria Luigia van Oostenrijk, werd een crypte gecreëerd om de graven van de hertogen en prinsen van de Farnese- en Bourbon-Parma-families te huisvesten, waarbij hun asresten werden overgebracht vanuit de Kerk van Santa Maria del Tempio. In 1851 werd een Pietà door Tommaso Bandini geplaatst bij de ingang, opgedragen aan Maria Luigia. In 1905 werd het grafmonument van Adam van Neipperg, de morganatische echtgenoot van Maria Luigia, gecreëerd door Lorenzo Bartolini in 1831 voor de Kerk van San Ludovico, ook hierheen verplaatst.
Het heiligdom herbergt twee opmerkelijke orgels. Het eerste, gebouwd door Benedetto Antegnati in 1574, verving een ouder instrument uit een andere gesloopte kerk. Claudio Merulo, die in 1591 als hofklavecinist in Santa Maria della Steccata diende, vroeg om aanzienlijke aanpassingen aan het orgel voor een betere uitvoering van zijn muziek. Het instrument werd later gerestaureerd en uitgebreid door andere leden van de Antegnati-familie en door Antonio Negri-Poncini in 1778. Na jaren van verwaarlozing werd het in 1970 gerestaureerd door het bedrijf Tamburini. Dit orgel heeft een volledig mechanische transmissie, een enkel klavier met een gebroken eerste octaaf, en een pedaalbord met 19 noten en een gebroken eerste octaaf.
Het tweede orgel, gebouwd door Carlo Vegezzi-Bossi in 1892, bevindt zich boven een galerij in de apsis. Het verving het Antegnati-orgel als het primaire instrument en werd in 1940 gerestaureerd door Giovanni Tamburini, die de oorspronkelijke mechanische transmissie verving door een nieuw mechanisch systeem. In 1970 breidde Tamburini het orgel uit en combineerde het met het oudere orgel, waarbij een nieuw bedieningspaneel werd toegevoegd. Dit orgel heeft een elektrische transmissie, vier klavieren met 61 noten en een pedaalbord met 32 noten.
Tot slot is het Heiligdom van Santa Maria della Steccata niet alleen een plaats van aanbidding; het is een getuigenis van Parma's rijke geschiedenis, artistieke erfgoed en spirituele toewijding. De prachtige architectuur, verfijnde fresco's en historische betekenis maken het een essentiële stop voor iedereen die Parma bezoekt. Of je nu een kunstliefhebber, een geschiedenisliefhebber of een spirituele zoeker bent, dit heiligdom biedt een diepgaande en verrijkende ervaring.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.