De Johanniskirche Schwäbisch Gmünd, officieel bekend als Nebenkirche St. Johannes Baptist, is een prachtig historisch en architectonisch monument in het hart van Schwäbisch Gmünd, Duitsland. Deze Romaans en neo-Romaanse katholieke kerk, gewijd aan Johannes de Doper, weerspiegelt de rijke culturele en religieuze erfenis van de regio. Met haar imposante aanwezigheid op de kruising van Johannisplatz en Marktplatz is het een onmisbaar herkenningspunt en een favoriet onder fotografen en geschiedenisliefhebbers.
Volgens de legende is de oorsprong van de kerk verbonden met een verhaal van verlies en vondst. Agnes van Hohenstaufen, dochter van keizer Hendrik IV en echtgenote van hertog Frederik van Staufen, verloor haar trouwring tijdens het jagen in het bosrijke Rems-dal. In haar wanhoop beloofde ze een kerk te bouwen op de plek waar de ring gevonden zou worden. Wonderbaarlijk genoeg werd de ring ontdekt in de geweien van een gedode hert op de plek waar nu de Johanniskirche staat. Dit zou rond 1102 hebben plaatsgevonden en markeert het begin van de geschiedenis van de kerk.
De exacte datum en architect van de huidige Romaanse Johanniskirche zijn onbekend, hoewel er wordt aangenomen dat er twee eerdere structuren aan voorafgingen. De eerste vermelding van een Johanniskirche in Schwäbisch Gmünd dateert uit 1225, toegeschreven aan een wonderverhaal van Caesarius van Heisterbach. De bouwperiode wordt meestal geplaatst tussen 1210 en 1230.
Belangrijke architectonische veranderingen vonden plaats in de 15e eeuw, met de introductie van Gotische elementen zoals een twee-traveeën Gotisch koor met een 5/8 apsis, verhoogde zijbeuken en ingewikkelde maaswerkramen aan de noord-, zuid- en westzijde. Het nieuwe Gotische hoogaltaar werd ingewijd in 1429. In 1706 onderging de kerk verdere transformaties met weelderig barok stucwerk dat het interieur sierde.
De meest ingrijpende wijzigingen vonden plaats tijdens de Historistische periode van 1869 tot 1880 onder leiding van architect Hermann Steindorff. Deze herromanisering omvatte de gedeeltelijke sloop van het Gotische koor, vervangen door een neo-Romaans koor, en het verlagen van de zijbeuken tot hun oorspronkelijke hoogte, met ramen die werden hersteld in hun Romaanse vorm. De levendige muurschilderingen van de kerk werden geschilderd door Carl Dehner in 1878/79.
Sinds 2008 ondergaat de Johanniskirche gefaseerde renovaties, onder toezicht van de Münsterbauhütte, vanwege haar status als een dochterkerk van de Heilig-Kreuz-Münster parochie.
De Johanniskirche meet een indrukwekkende 53 meter in lengte, waarbij het schip 36 meter en het koor 17 meter beslaat. De binnenbreedte varieert van 25 tot 28 meter, terwijl de klokkentoren een hoogte van 48 meter bereikt. Het hoofdportaal aan de westgevel is intrigerend asymmetrisch, geflankeerd door drie ronde pilaren aan elke zijde. Het halfcirkelvormige timpaan boven het portaal, daterend uit het begin van de 13e eeuw, toont een kruisigingsscène met Christus gekroond en geflankeerd door gedetailleerde bomen. Centauren, uitgehouwen uit de kapitelen van de portaalstijlen, voegen een mythisch tintje toe aan de ingang.
De zijportalen zijn even fascinerend. Het portaal aan de westgevel van de zuidelijke zijbeuk toont een zittende bisschop, Sint Pieter met de sleutels van de hemel en een zwevende adelaar, met twee waakzame waakhonden aan weerszijden van de archivolt. Het portaal aan de zuidgevel van de zijbeuk toont twee leeuwen met open monden, hun poten elkaar rakend, en een geschoren hoofd van een boeteling tussen de bladen van een schaar erboven.
De bouwdatum van de klokkentoren is ook in mysterie gehuld, hoewel aangenomen wordt dat deze tussen 1240 en 1250 werd gebouwd, overgaand in de vroege Gotische periode. Oorspronkelijk vrijstaand, werd de toren geïntegreerd met het koor en de noordelijke zijbeuk tijdens de 19e-eeuwse herromanisering. Het blijft de hoogste structuur in Schwäbisch Gmünd. De toren is verdeeld in drie secties: een vierkante basis, hellende oppervlakken die overgaan in een rechthoekige vorm en een achthoekige klokkentoren bekroond met een spitse torenspits. De bogen van de klokkentoren's geluidsopeningen wijzen op vroege Gotische invloeden.
Ondanks stabilisatie-inspanningen van 1959 tot 1970 helt de toren nog steeds enigszins, met een afwijking van bijna een meter. Sinds 2006 is de toren van mei tot oktober geopend voor het publiek, met panoramische uitzichten over Schwäbisch Gmünd vanuit de 30 meter hoge wachterskamer.
Binnen in de Johanniskirche zijn overblijfselen van haar Romaanse oorsprong schaars, met een interieur dat voornamelijk neo-Romaanse decoraties toont. Vanaf 1870 werden nieuwe muur-, plafond- en glasbeschilderingen, samen met een hoogaltaar, zijaltaren, ambo, banken, westgalerij en orgel geïntroduceerd.
De zijbeuken dienen als een openbaar lapidarium, beheerd door de Münsterbauhütte, met sculpturen die vervangen zijn in de Heilig-Kreuz-Münster. Hoewel deze opstelling de ruimtelijke ambiance van de kerk beïnvloedt, zijn er plannen om een toegewijd lapidarium in de vorm van een museum op het Münsterplatz te vestigen.
Sinds 2005 zijn de traditionele banken vervangen door stoelen, wat de flexibiliteit van de kerk voor verschillende evenementen vergroot.
Het meest waardevolle artefact van de kerk is de Staufische Zuil Madonna, een Romaanse beeldhouwwerk daterend uit de late 12e eeuw. Oorspronkelijk gemonteerd op de buitenzuil aan de zuidwestelijke hoek van de kerk, werd het in 1972 naar binnen verplaatst voor conservering, met een replica buiten geplaatst. Dit beeld wordt beschouwd als het meest waardevolle sculptuur in Schwäbisch Gmünd, mogelijk afkomstig uit de Gotische Marienkirche, die geleidelijk werd vervangen door de Heilig-Kreuz-Münster vanaf 1310. Het beeld van de Madonna en Kind wordt verondersteld een Nikopoia te zijn, hoewel een directe voorganger nog niet is geïdentificeerd. Het beeldhouwwerk werd opvallend tentoongesteld in de tentoonstelling De Staufers en Italië in 2010/11 in de Reiss-Engelhorn-Musea in Mannheim.
De muzikale erfenis van de Johanniskirche omvat een klein orgel, waarschijnlijk daterend uit 1775, dat werd vervangen door een nieuw instrument vervaardigd door de lokale orgelbouwer Josef Neher. Dit orgel werd later verplaatst naar de Augustijnenkerk na de secularisatie van het oorspronkelijke orgel. Tijdens de renovaties van 1869-1880 werd een galerij toegevoegd aan de westkant van het schip om een nieuw orgel te huisvesten, gebouwd door het Weigle bedrijf en ingewijd in 1880. Dit instrument, een van de weinige overgebleven mechanisch bediende orgels uit die tijd, leed schade door houtwormen en vochtigheid door de jaren heen. De tinnen pijpen van het orgelfront werden in 1917 gevorderd voor oorlogsdoeleinden, maar werden snel vervangen door de Walker orgelbouwfirma. Een uitgebreide restauratie door de Klais orgelbouwers van 2009 tot 2012, ondersteund door donaties en de Münster organist Stephan Beck, zag de vervanging van 61 pijpen. Hoewel de Johanniskirche niet langer wordt gebruikt voor reguliere diensten, speelt het orgel een centrale rol in culturele evenementen, waaronder het Europese Kerkmuziekfestival.
De Johanniskirche Schwäbisch Gmünd is meer dan alleen een kerk; het is een symbool van het historische en architectonische erfgoed van de stad. Haar muren
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.
Koop cadeaubonnen
