In het hart van Turnhout, een pittoresk stadje in de noordelijke Belgische provincie Antwerpen, staat de imposante Sint-Pieterskerk, een baken van geschiedenis en architectonische pracht. Officieel bekend als de Dekanale Kerk van Sint-Pieter en Sint-Barbara, heeft dit rooms-katholieke bouwwerk eeuwen van veranderingen doorstaan en blijft het een gekoesterd herkenningspunt voor zowel de lokale bevolking als bezoekers.
De oorsprong van de Sint-Pieterskerk gaat terug tot de 12e eeuw, samen met de oprichting van Turnhout. Hoewel veel van de oorspronkelijke structuur in de loop der eeuwen is veranderd of herbouwd, is het onderste deel van de westelijke toren een overblijfsel uit deze vroege periode. In 1398 kreeg de kerk meer betekenis toen Hertogin Maria van Gelderland een kapittel van twaalf kanunniken stichtte, wat het begin markeerde van een belangrijke transformatie.
De 15e eeuw bracht aanzienlijke veranderingen onder het bewind van deken-magister G. Hebscap. Een nieuw koor met een omgang en straalkapellen werd gebouwd, samen met een nieuw transept. De toren van de kerk werd ook verhoogd tijdens deze periode, waardoor het de imposante hoogte kreeg die het vandaag de dag heeft. In de 16e eeuw werd er een zonnewijzer toegevoegd aan de zuidelijke muur, een bewijs van de voortdurende aanpassing van de kerk aan de tijden.
Een van de meest fascinerende aspecten van de Sint-Pieterskerk is de architectonische diversiteit. Door de eeuwen heen zijn verschillende stijlen in het ontwerp opgenomen, die de heersende trends van elk tijdperk weerspiegelen. Hoewel voornamelijk gebouwd in de Kempense gotische stijl, bevat de kerk elementen uit verschillende perioden, wat een unieke en eclectische esthetiek creëert.
In de eerste helft van de 18e eeuw werden opmerkelijke veranderingen aangebracht door de Antwerpse meesterbouwer Jan Pieter van Baurscheidt de Jonge. Hij breidde het schip uit, bouwde zijbeuken en verhoogde het gewelf in het transept. Deze aanpassingen werden voltooid in 1740, waardoor de kerk nog grootser werd. Later, in 1775, werd het kerkhof omheind door een muur, die een rol speelde in de Slag bij Turnhout in 1789. Dit jaar markeerde ook de ontbinding van het kapittel van de Sint-Pieterskerk, een belangrijke sociale verandering tijdens de Brabantse Revolutie.
In de loop der eeuwen heeft de Sint-Pieterskerk verschillende restauraties ondergaan om haar historische en architectonische integriteit te behouden. In 1969, na de liturgische hervormingen van het Tweede Vaticaans Concilie, werd een nieuw marmeren altaar in het midden van de kruising geïnstalleerd. Dit altaar staat boven een oude crypte, waarvan wordt aangenomen dat deze in het verre verleden dienst deed als begraafplaats voor de kanunniken.
De gerenommeerde architect Jozef-Louis Stynen, winnaar van de Belgische Prix de Rome in 1933, diende in 1972 een restauratieplan in. Dit plan werd goedgekeurd in 1978 en de restauratiewerkzaamheden begonnen in 1987 en werden voltooid in 1990, net voor Stynen's dood. De heropening van de kerk werd gevierd met een plechtige eucharistieviering geleid door bisschop Paul Van den Berghe, de 21e bisschop van Antwerpen.
Bij binnenkomst in de Sint-Pieterskerk worden bezoekers begroet door een serene en indrukwekkende sfeer. Het interieur wordt gekenmerkt door witgepleisterde muren en gewelfde plafonds, een ontwerpkeuze die teruggaat tot de 18e-eeuwse renovaties van Jan Pieter van Baurscheidt de Jonge. Het schip wordt geflankeerd door relatief smalle zijbeuken, die leiden naar de ruime centrale gang en het opvallend hoge transept.
Het hoge koor, gebouwd om het verhoogde aantal geestelijken na de oprichting van het kapittel in 1398 te huisvesten, is een centraal punt van de kerk. Walter Pompe, een vooraanstaande barokkunstenaar, creëerde in 1740 een buitengewoon tweelaags altaar. Het onderste niveau toont een afbeelding van Sint-Pieter tegenover Christus, terwijl het bovenste niveau Sint-Barbara, de secundaire patroonheilige van de kerk, omringd door bazuinende engelen, afbeeldt.
Aan weerszijden van het altaar, onder de zuilen, bevinden zich bustes van kerkvaders Sint-Hieronymus en Sint-Ambrosius aan de linkerkant, en Sint-Gregorius en Sint-Augustinus aan de rechterkant. Het koor herbergt ook indrukwekkende kanunnikenbanken, oorspronkelijk afkomstig van het voormalige priorij van Corsendonk, versierd met ingewikkeld houtsnijwerk door Joannes Claudius De Cock.
De ramen van de kerk zijn versierd met prachtige glas-in-loodramen die scènes uit het leven van de patroonheiligen uitbeelden. Opmerkelijk zijn de afbeeldingen van Sint-Pieter die wordt aangesproken door Christus, wandelend op de Zee van Galilea en bevrijd uit de gevangenis. De ramen gewijd aan Sint-Barbara, gemaakt door Samuel Coucke uit Brugge in 1878, tonen haar bekering tot het christendom, haar beschuldiging van verraad, haar martelaarschap en haar veroordeling tot de dood.
In het midden van de kruising staat het marmeren altaar dat in 1969 werd geïnstalleerd, terwijl hoog boven een 16e-eeuws triomfkruis de aandacht trekt. Het kruis bevat symbolische voorstellingen van de vier evangelisten: Johannes bovenaan, Matteüs onderaan, en Lucas en Marcus aan de uiteinden van de dwarsbalk.
De omgang, verlicht door talrijke glas-in-loodramen, is een heldere en uitnodigende ruimte. De Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, gelegen aan de zuidkant, herbergt een beeld van Maria door Pieter Pauwel De Meyer, gekleed in een paarse mantel die verdriet symboliseert. Het neogotische altaar in deze kapel werd in 1901 gemaakt door beeldhouwer Karel Stroobant.
Verder langs de omgang vinden bezoekers een grote 18e-eeuwse biechtstoel uit het oude ziekenhuis, waarschijnlijk het werk van een van de Pompe-broers. Tegenover de biechtstoel hangt Trinistas terrestris - De Heilige Familie, een schilderij van Frans Quartier S.J. uit de voormalige jezuïetenkerk.
De Kapel van Sint-Vincentius a Paulo bevat een afbeelding van H.J. Van Cantelbeke, een vooraanstaande geestelijke, en een altaar gemaakt door Karel Stroobant in 1902. De Kapel van Sint-Jozef bevat een kleine 17e-eeuwse preekstoel uit de kapel van Zondereigen en een altaar van A. Strymans, ter nagedachtenis aan deken E.H. J. Pittoors.
Wanneer bezoekers de koorsluiting naderen, worden ze begroet door een groot, gedetailleerd glas-in-loodraam dat Jeruzalem en de Opdracht in de Tempel uitbeeldt, gemaakt door Jean-Baptiste Capronnier in 1884. In de buurt bevindt zich een ander glas-in-loodraam uit 1903, geschonken door Joannes Josephus Adrianus Maria de Fierlant, dat de vier evangelisten en vier kerkvaders afbeeldt.
De Kapel van Sint-Anna, afgesloten door een poort ontworpen door Walter Pompe, is de laatste rustplaats van Hendrik de Kinschot en zijn vrouw, Barbara de Meldaw. Deze kapel bevat ook een glas-in-loodraam ter nagedachtenis aan Walter Franciscus Joannes Van Genechten en E.H. Joannes Antonius Innocentius van Genechten, een voormalige pastoor in Brussel.
In de aangrenzende straalkapel staat het neogotische altaar van het Heilig Hart, vervaardigd in 1901, als een getuigenis van de blijvende erfenis van de kerk. Het raam in deze kapel, gemaakt door Leopold Pluys uit Mechelen, toont Sint-Maarten en Sint-Joanna van Valois, met een inscriptie ter nagedachtenis aan M.P.J. Van Moll en zijn vrouw, J.M. Nuijens.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.
Koop cadeaubonnen
