Gutenberg Museum

In het hart van Fribourg, Zwitserland, bevindt zich een schatkamer van geschiedenis en kennis gewijd aan de kunst van het drukken en communicatie – het Musée Gutenberg, oorspronkelijk bekend als het Gutenberg Museum. Dit voormalige museum, dat ooit de rijke erfenis van de grafische industrie vierde, staat nu als een getuigenis van de evolutie van het drukken en de diepe invloed ervan op de samenleving. Hoewel de collectie is verplaatst naar Enter Technikwelt Solothurn in Derendingen, blijft het gebouw zelf een belangrijk cultureel monument.

De Historische Betekenis van het Gebouw

Het Musée Gutenberg is gehuisvest in een historisch gebouw dat dateert uit de tijd van Johannes Gutenberg, de uitvinder van de drukpers met losse letters. Gelegen ten noordoosten van de Notre-Dame Kerk en ten oosten van het Tinguely Museum, heeft dit gebouw een rijke geschiedenis. De fundamenten en keldermuren zijn gemaakt van ruw gehouwen veldstenen, terwijl de bovenverdiepingen zijn opgebouwd uit zandsteenblokken. De oostelijke buitenmuur maakt deel uit van de oude stadsomwalling, wat bijdraagt aan de historische charme.

Het gebouw bestaat uit twee verschillende delen, elk met zijn eigen geschiedenis. Het oudste deel was oorspronkelijk een trio van woonhuizen uit de 13e eeuw, later omgebouwd tot de eerste graanschuur van de stad door meesterbouwer Peter Ruffinger tussen 1523 en 1527. Het nieuwere deel, gebouwd in de 16e eeuw, werd het hoofdgebouw met zijn kenmerkende schilddak. Binnenin wordt de geschiedenis van het gebouw gedocumenteerd door zichtbare zandstenen steunen en eiken balken, met decoratieve elementen van beeldhouwer Hans Geiler.

Het Verkennen van het Musée Gutenberg

Bezoekers van het Musée Gutenberg werden verwelkomd door een indrukwekkende glazen en stalen ingang, een moderne interpretatie van het voormalige gebruik van het gebouw als brandweerkazerne. Binnenin toonde de lay-out van het museum het industriële verleden van het gebouw, met betonnen vloeren en stalen steunen die de utilitaire geschiedenis weerspiegelden. De keldergang tussen de twee delen van het gebouw gaf inzicht in de architecturale evolutie, met oude foto's die veranderingen van de afgelopen 150 jaar documenteerden.

De tentoonstellingen van het museum richtten zich op de geschiedenis van het drukken en communicatie, waarbij de ontwikkeling van de grafische industrie in Zwitserland werd gevolgd. Van vroege drukpersen tot moderne communicatietechnologieën, het Musée Gutenberg bood een uitgebreid overzicht van hoe deze innovaties de samenleving vormden. Het museum benadrukte ook de rol van Fribourg in de Zwitserse drukindustrie, met bijzondere aandacht voor de bijdragen van opmerkelijke figuren zoals Peter Canisius en Abraham Gemperlin.

De Erfenis van Abraham Gemperlin

Abraham Gemperlin, de eerste drukker in Fribourg, speelde een cruciale rol in het vestigen van de drukindustrie van de stad. Oorspronkelijk afkomstig uit Rottenburg am Neckar, leerde Gemperlin het vak bij Ambrosius Froben in Basel voordat hij in 1584 zijn eigen drukkerij in Fribourg opende. Zijn werk omvatte het vroegst bekende boek gedrukt in Fribourg, Sebastian Werro's Fragstück des Christlichen Glaubens. Gemperlins invloed strekte zich uit voorbij zijn twaalf jaar van actieve drukkerij, waarbij hij een hoge standaard voor kwaliteit en vakmanschap zette die meer dan een eeuw standhield.

Gemperlins opvolgers, waaronder Wilhelm Mäß en Jean-Jacques Quentz, bouwden voort op zijn erfenis. De introductie van nieuwe lettertypen en de verhuizing van de drukkerij naar Rue d’Or 9 markeerden belangrijke mijlpalen in de evolutie van de drukindustrie van Fribourg. Ondanks uitdagingen zoals de Villmergerkriege, die de productie van geestelijke literatuur verstoorden, pasten de drukkers van de stad zich aan en bloeiden op, waarbij ze belangrijke werken produceerden zoals de Histoire des Helvétiens en de eerste kantonale periodieken.

De Veelzijdige Gebruiksgeschiedenis van het Gebouw

Voordat het het Musée Gutenberg werd, diende het gebouw verschillende doeleinden, die de veranderende behoeften van de stad weerspiegelden. Oorspronkelijk gebouwd als graanschuur, huisvestte het later een tabaksfabriek, de douaneadministratie en de brandweer. Elk van deze functies liet zijn sporen na in het gebouw, wat bijdroeg aan zijn rijke en gevarieerde geschiedenis.

Begin jaren 1980 werden plannen om het gebouw volledig te strippen en opnieuw te bestemmen gestopt door een erfgoedrapport, wat ervoor zorgde dat de historische integriteit behouden bleef. De daaropvolgende renovatie transformeerde het gebouw in een museum, met zorgvuldige aandacht voor het behouden van de architectonische kenmerken terwijl moderne voorzieningen werden toegevoegd. De opname van het gebouw in de Zwitserse Inventaris van Cultureel Erfgoed van Nationale en Regionale Betekenis onderstreept het belang ervan als cultureel monument.

De Invloed van het Drukken op Fribourg

De drukindustrie van Fribourg, hoewel bescheiden van omvang, speelde een vitale rol in het culturele en intellectuele leven van de stad. Van de oprichting van de eerste drukpers door Abraham Gemperlin tot de productie van belangrijke literaire en religieuze werken, droegen de drukkers van de stad bij aan de verspreiding van kennis en ideeën. Het Musée Gutenberg vierde deze erfenis en bood bezoekers een venster op de wereld van het vroege drukken en de mensen die het mogelijk maakten.

Hoewel het Musée Gutenberg zijn deuren in Fribourg heeft gesloten, leeft de geest ervan voort in Enter Technikwelt Solothurn in Derendingen, waar de collectie blijft onderwijzen en inspireren. Het gebouw zelf blijft een symbool van de rijke geschiedenis van Fribourg, een getuigenis van de blijvende impact van drukken en communicatie op de samenleving. Een bezoek aan deze historische plek biedt een unieke kans om de kruising van technologie, cultuur en geschiedenis te verkennen in een van de meest charmante steden van Zwitserland.