Kreuzkapelle

De kerk, lokaal bekend als de Kreuzkapelle, is een verborgen parel in het pittoreske stadje Kitzingen in Beieren, Duitsland. Deze kleine maar buitengewoon gedetailleerde barokke katholieke kerk, gebouwd tussen 1741 en 1745, getuigt van het architectonische vernuft van Balthasar Neumann, een van de meest invloedrijke architecten van zijn tijd. De Kreuzkapelle, of Kapel van het Heilige Kruis, is zowel een symbool van spirituele toewijding als van architectonische innovatie, en is een absolute aanrader voor iedereen die de regio bezoekt.

De Visie Achter de Kirche

De Kreuzkapelle werd in opdracht van Friedrich Carl von Schönborn, de prins-bisschop van Würzburg, gebouwd. Zijn visie was om een belangrijk katholiek herkenningspunt te creëren dat kon wedijveren met de nabijgelegen protestantse kerk van St. Michael. Dit ambitieuze project was bedoeld om zowel de liberale geest als de suprematie van de katholieke kerk te tonen. Het resultaat is een van Neumanns meest uitgebreide dorpskerken, een bouwwerk dat niet schuwt voor vergelijking met zijn andere heilige gebouwen.

Architectonisch Wonder

Het ontwerp van de Kreuzkapelle is een boeiende mix van traditionele en innovatieve elementen. De plattegrond van de kerk volgt het veelgebruikte geveltorentype dat in Franken voorkomt, voortkomend uit de vorm van een Latijns kruis. Gebouwd van Frankische zandsteen en bedekt met een leien dak, is de gevel van de kerk elegant gebogen en gecentreerd langs de hoofdas, waaruit een relatief lage toren met een ui-vormige koepel en vier klokken oprijst. Deze ontwerpkeuze werd beïnvloed door de wens van de prins-bisschop voor een brandveilig bouwwerk.

Neumann had oorspronkelijk een optimale rotonde in het kruispuntgebied voor ogen, die hij uitbreidde door de hoeken af te ronden voordat de kerk in 1745 werd voltooid. De resulterende ruimte is een vier-arcade rotonde met paren van zuilen, die een dynamisch en vloeiend interieur creëren. De zuilen zijn los van de muren geplaatst, waardoor het licht op hun oppervlakken speelt en een gevoel van beweging binnen de ruimte ontstaat. Het ontbreken van cilindrische spandrelmuren betekent dat de boogarcades in de gewelfschil snijden, waardoor een uniforme gewelfde zone ontstaat. Dit ontwerp verbetert de transparantie en ruimtelijkheid van het interieur, waarbij de zuilen en golvende bogen de binnenste schil van de rotonde vormen, terwijl de afgeronde hoekmuren de buitenste schil creëren.

Neumanns ambitieuze plannen voor de gewelven bleken echter te uitdagend voor het lokale bouwteam. Als gevolg daarvan verving de meesterbouwer de boogarcades en tussenliggende gewelven door vier puntige kappen die diep in de gewelfschil snijden. Deze wijziging transformeerde het oorspronkelijke elegante boogontwerp in een stijver en hoekiger uiterlijk.

Strak Maar Elegant Interieur

Het interieur van de Kreuzkapelle valt op door zijn eenvoud. De muren zijn wit geschilderd, zonder enige schilderijen of stucwerk, in overeenstemming met de wensen van de opdrachtgever. De altaren en preekstoel zijn ook sober ontworpen, waardoor de aandacht op de architectonische elementen van de ruimte ligt.

Het hoofdaltaar, versierd met engelenfiguren, wordt verondersteld te zijn gemaakt door een meester uit de kring van Johann Peter Wagner. Het werd geschonken door Johann Caspar Barthel, de deken van Stift Haug in Würzburg en de directeur van het seminarie. Een kruis met Maria Magdalena staat aan de achterwand, terwijl figuren van Maria en Johannes boven de ingangen zijn geplaatst. De ramen in de zijarmen bevatten beelden van Petrus en Paulus, oorspronkelijk afkomstig van het hoogaltaar van de parochiekerk van St. Johannes. De preekstoel, daterend uit 1799, werd gemaakt door Heinrich Nickel, een leerling van Johann Peter Wagner.

Een Belangrijke Inwijding

De Kreuzkapelle werd ingewijd op 17 oktober 1745, precies 1000 jaar na de inwijding van het benedictijnse klooster in Kitzingen in 745. De inwijdingsceremonies waren groots en uitgebreid, vooral voor het kleine dorp Etwashausen. Tegenwoordig wordt de jaarlijkse Etwashäuser Kirchweih (Ebshäuser Kerm) gehouden op de tweede of derde zondag in oktober om de inwijding van de kerk te herdenken. Dit vierdaagse festival is beroemd buiten de grenzen van Kitzingen en trekt bezoekers met zijn feestelijke parade met fanfares, met groenten versierde praalwagens en lokale hoogwaardigheidsbekleders. Voor de inwoners van Etwashausen dient de Kirchweih ook als oogstfeest, dat meestal een oecumenische dienst in de Kreuzkapelle op Kirchweihmaandag omvat.

Een Kapel met een Grote Aanwezigheid

Ondanks zijn aanzienlijke formaat wordt de Kreuzkapelle een kapel genoemd omdat het oorspronkelijk was bedoeld als een bijkerk van de parochiekerk van St. Johannes aan de overkant van de Main. In Franken worden bijkerken vaak kapellen genoemd, ongeacht hun grootte, zoals het geval is met de Marienkapelle in Würzburg.

De Kreuzkapelle is een beschermd cultureel erfgoed onder de Haagse Conventies. Tijdens de zomermaanden wordt er elke zondag om 19.00 uur een mis gehouden. In de koudere maanden kan de kapel echter niet voldoende worden verwarmd.

Interessant genoeg was de plattegrond van de Kreuzkapelle, in de vorm van een Latijns kruis, afgebeeld op de achterkant van het 50 Duitse markbiljet dat tussen 1991 en 2002 in omloop was.

Tot slot is de Kreuzkapelle in Kitzingen niet alleen een plaats van aanbidding; het is een meesterwerk van barokke architectuur dat de rijke geschiedenis en culturele erfgoed van de regio weerspiegelt. Het elegante ontwerp, de historische betekenis en de serene sfeer maken het tot een boeiende bestemming voor bezoekers die de spirituele en architectonische schatten van Beieren willen verkennen.