Santa Maria delle Carceri, ook bekend als de Basilica di Santa Maria delle Carceri, staat trots in het centrum van Prato, Italië. Dit meesterwerk van vroege Renaissance-architectuur is niet alleen een plaats van aanbidding, maar ook een bewijs van de rijke culturele en historische achtergrond van de regio. De naam van de basiliek, die vertaald kan worden als Sint-Maria van de Gevangenissen, verwijst naar het intrigerende oorsprongsverhaal, dat nauw verweven is met lokale legendes en wonderbaarlijke gebeurtenissen.
Het verhaal van Santa Maria delle Carceri begint op 6 juli 1484, toen een zieke jongen genaamd Jacopino Belcari, ook wel della Povera genoemd, een wonderbaarlijke gebeurtenis meemaakte. Volgens de overlevering zag Jacopino een afbeelding van de Madonna en Kind, geschilderd op de muur van de openbare gevangenissen van Prato, tot leven komen. Deze visie werd gevolgd door zijn wonderbaarlijke genezing, wat leidde tot grote devotie onder de stadsbewoners. Daarom werd besloten om op deze plek een basiliek te bouwen ter ere van het wonder.
De bouw van Santa Maria delle Carceri werd geleid door Giuliano da Sangallo, de favoriete architect van Lorenzo de' Medici. Sangallo's ontwerp was sterk beïnvloed door de idealen van de Renaissance, met name het werk van Filippo Brunelleschi en de theoretische principes van Leon Battista Alberti. Het Griekse kruisplan van de basiliek, met vier gelijke armen en een centrale koepel, is een perfecte belichaming van Renaissance-symmetrie en -proportie.
De bouw begon in 1486 en het interieur was voltooid in 1495. De buitenkant ondervond echter onderbrekingen en werd pas veel later volledig afgewerkt. Het ontwerp van de kerk had een blijvende impact op latere architectonische projecten, waaronder Sangallo's eigen ontwerp voor de nieuwe Sint-Pietersbasiliek in Rome en het werk van zijn broer Antonio da Sangallo de Oudere aan de Kerk van San Biagio in Montepulciano.
Van buitenaf toont Santa Maria delle Carceri een duidelijke en harmonieuze structuur. Het gebruik van bichromatische materialen, typisch voor Prato en Florentijnse Romaanse architectuur, is te zien in de alberese steen en het groene marmer uit Prato. De onderste orde van de gevel heeft slanke, gepaarde pilasters op de hoeken, die een klassiek kader vormen dat bedoeld was om in de bovenste orde te worden gespiegeld, eindigend in een fronton. De koepel, geïnspireerd op het werk van Brunelleschi, rijst op uit een vierkante zolderverdieping en is voorzien van twaalf oculi, wat bijdraagt aan het elegante silhouet van de basiliek.
De neoklassieke klokkentoren, toegevoegd tussen 1777 en 1780 door Giuseppe Valentini, herbergt vijf klokken, waaronder een die in 1952 opnieuw werd gegoten. Deze toren vult de algehele esthetiek van de basiliek aan en mengt zich naadloos met zijn Renaissance-wortels.
Wanneer bezoekers Santa Maria delle Carceri binnenstappen, worden ze begroet door een ruimte die de idealen van de Renaissance belichaamt. De lay-out van het Griekse kruis creëert een gevoel van gebalanceerde harmonie, waarbij elke arm van het kruis een halve kubus vormt, bekroond door een halve cilinder, die samenkomen in een centrale kubieke ruimte onder de halfronde koepel. Het interieur wordt gekenmerkt door het gebruik van pietra serena, een grijze zandsteen, die de architectonische elementen accentueert en de wit gepleisterde muren omlijst, waardoor een visueel ruime en luchtige omgeving ontstaat.
De basiliek is versierd met vier prachtige glas-in-loodramen, ontworpen door Domenico Ghirlandaio in 1491, die een levendige kleurentoets toevoegen aan het serene interieur. De kroonlijst is versierd met een fries van guirlandes en wapenschilden in witte en blauwe majolica, vervaardigd door de werkplaats van Andrea della Robbia. De koepel zelf is versierd met prachtige medaillons die de evangelisten afbeelden, ook door della Robbia, en een originele balustrade die de perceptie van ruimte versterkt.
Het hoogaltaar, ontworpen door Sangallo en voltooid in 1515, is een meesterwerk van wit marmer, geïnspireerd door het oude Romeinse Pantheon. Het omlijst het wonderbaarlijke fresco van de Madonna en Kind tussen de heiligen Leonardus en Stefanus, een werk uit circa 1330-1340. De basiliek herbergt ook een kapel met een fijn vervaardigd houten koor uit 1520 en een stenen cantoria (koortribune) aan de overkant. Het presbyterium is omgeven door een marmeren balustrade met fantasierijke wapenschilden, ontworpen door Buontalenti in 1588, en geflankeerd door twee altaren met schilderijen van Michele delle Colombe.
Een opmerkelijk stuk dat ooit in de basiliek stond, is het bronzen beeld van Johannes de Doper door Francesco da Sangallo, oorspronkelijk geplaatst boven het marmeren doopvont. Hoewel het origineel nu in de Frick Collection in New York is, werd in 1902 een replica in de basiliek geïnstalleerd.
Santa Maria delle Carceri is ook een plek van astronomisch belang. Op de zomerzonnewende valt het zonlicht door de lantaarn van de koepel de kerk binnen en verlicht het kort het fresco van de Maagd rond het zonnemiddaguur in Prato. Een andere gebeurtenis vindt plaats op 15 juli om 15:18 uur (14:03 uur zonnetijd), wanneer een zonnestraal een schijf boven het hoogaltaar verlicht, ter herdenking van de wonderbaarlijke verschijning van 6 juli 1484.
Samenvattend is Santa Maria delle Carceri niet alleen een basiliek; het is een symbool van geloof, kunst en Renaissance-vernuft. Het harmonieuze ontwerp, de rijke geschiedenis en het wonderbaarlijke verhaal achter de creatie maken het tot een must-see bestemming voor iedereen die de charmante stad Prato verkent.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.
Koop cadeaubonnen
