Klooster van de Augustijnen

In het hart van de Belgische stad Tienen bevindt zich het betoverende Klooster van de Augustijnen, een voormalig klooster met een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 17e eeuw. Deze historische plek, ooit een centrum van religieuze en educatieve activiteiten, staat nu als een getuigenis van de blijvende erfenis van de Augustijnen in de regio.

De Stichting van het Klooster

Voordat het Augustijnenklooster werd opgericht, werd onderwijs in Tienen voornamelijk verzorgd door de Karmelieten in de kapittelschool. In 1615 merkte prelaat Nicolas de Tombeur echter op dat de inwoners van Tienen de voorkeur gaven aan de Augustijnen als onderwijzers. Met steun van de Habsburgse legerleider Ambrosius Spinola werden de Augustijnen uitgenodigd om zich in Tienen te vestigen, tegenover de Sint-Barbarakapel. Ze verwierven een groot stuk land tussen Broekstraat, Dr. J. Geensstraat, Danebroekstraat en de Grote Markt, waar in 1610 de eerste steen van het klooster werd gelegd. In 1617 kregen ze toestemming van de stad om les te geven.

De Augustijnen zetten zich in voor het beste onderwijs, met nadruk op vroomheid en burgerlijke moraal. Ze wilden ervoor zorgen dat kinderen zich niet bezighielden met straatspelen of andere ongepaste activiteiten. De rector van het klooster zou een jaarlijks salaris van 50 gulden ontvangen voor zijn werk. In 1617 verwierven de Augustijnen de Sint-Barbarakapel, en in 1622 begon de bouw van het nieuwe kloostercomplex, Monasterium Thenense. Het klooster omvatte een groot huis met een refter, keuken en gastenkamers, hoewel er geen plannen van de oorspronkelijke gebouwen zijn overgeleverd.

Periodes van Onrust

Net toen de Augustijnen hun nieuwe gebouwen hadden betrokken, werd Tienen geconfronteerd met grote onrust. Tienduizenden Franse en Nederlandse soldaten rukten op naar de stad, en de Habsburgse Spanjaarden versterkten Tienen als een verdedigingsbolwerk voor hun gebieden in Vlaanderen en Brabant. Op 8 juni 1635 stelde de Prins van Oranje een ultimatum aan de stad, waaraan de burgers weigerden te voldoen. De Spaanse commandant vluchtte de stad uit, waardoor zelfs de Augustijnen bewapend en ingelijfd werden om de stadswallen te verdedigen. De prior van het klooster, Walterus Lipsius, nam het bevel over zijn krijger-leraren op de stadsmuren. Ondanks de uitdagingen herstelden de Augustijnen snel de schade aan de kloostergebouwen die tijdens het beleg was veroorzaakt.

Na het beleg hervatten de Augustijnen hun focus op onderwijs en produceerden invloedrijke alumni zoals historicus Nicolaus de Tombeur, jurist Hubert de Tombeur en filosoof Joannes-Germanus Landeloos. De laatste werd geëerd in de stad maar stierf tragisch na een val van zijn paard. In 1702 werd de school gesloten ten gunste van de Bogaeden, maar de Augustijnen vochten deze beslissing met succes aan bij de Raad van Brabant, waardoor ze hun onderwijs konden hervatten. In 1764 erkende de stad de Augustijnen als bekwame en geleerde meesters.

Recente Geschiedenis

In de 18e eeuw kwam Tienen onder Oostenrijks bestuur, en het klooster speelde opnieuw een rol in de geschiedenis van de stad. In 1769 sloot Nicolas Minsart, een student aan het Augustijnencollege, zich aan bij de patriotten tijdens de Brabantse Revolutie en toonde zijn vastberadenheid door een kanon van Oostenrijkse soldaten te veroveren. In 1781 leidde het bevel om de stadsmuren van Tienen af te breken tot de oprichting van het Vrijwilligerskorps van Patriotten, geleid door brouwer Jan Windelinckx. De commandant van de Oostenrijkse troepen verbleef in die tijd in het klooster.

In januari 1783 was Tienen een bloeiende stad met een levendige graanhandel, een zoutziederij, een salpeterfabriek, een zeepfabriek en twaalf oliemolens. De Augustijnen bleven de geesteswetenschappen onderwijzen. Enkele jaren later namen de Fransen echter de controle over en sloten in 1796 alle kloosters, inclusief de Augustijnen. Napoleon zelf bezocht Tienen meerdere keren, en er zijn aanwijzingen dat zijn troepen in het voormalige klooster verbleven.

In 1798 werd het klooster als nationaal eigendom verkocht aan rijke families, maar een brand in 1822 vernietigde een groot deel van het complex. De Sint-Barbarakapel en het gastenverblijf verdwenen in 1825. In 1834 kwam het klooster in het bezit van Louis Verlat, wiens familie in 1850 een aardappelmeelfabriek oprichtte die later de Tiense suikerfabriek werd. Het gebouw kwam uiteindelijk in het bezit van Dr. Jozef Geens, de oprichter van het ziekenhuis van Tienen.

Behouden Erfgoed

Het klooster langs de Danebroekstraat is het overgebleven deel van het klooster. Dit statige gebouw, gebouwd uit een combinatie van lokale Gobertangesteen, veldstenen en eikenhout, toont het vakmanschap van die tijd. De Gobertangestenen, allemaal met de hand gehouwen, werden waarschijnlijk per platbodemboot over de Grote Gete naar de stad vervoerd en ter plaatse afgewerkt. De bouw vereiste minstens zeventig ton natuursteen en honderd eiken voor het houtwerk. Bijna een miljoen veldstenen werden met de hand gevormd en gebakken van Hagelandse klei.

De tuin en boomgaard van het klooster, die zich uitstrekten tot aan de Broekstraat, zijn gedeeltelijk bewaard gebleven. De tuin bevat een 18e-eeuwse ginkgo boom, ook bekend als een Japanse notenboom, die in de kloostertuin werd geplant. De tuin is sinds 1999 een beschermd stadsgezicht, en de ginkgo boom is een beschermd monument.

Het Klooster van de Augustijnen in Tienen is niet alleen een historische plek, maar een levend testament van de veerkracht en toewijding van de Augustijnenorde. Zijn muren en tuinen fluisteren verhalen van een vervlogen tijdperk en nodigen bezoekers uit om terug in de tijd te stappen en het rijke erfgoed van deze opmerkelijke plek te verkennen.