Het Ritzema Boshuis, ooit het Laboratorium voor Tropische Landbouw aan de Wageningen Universiteit, staat symbool voor de rijke academische en oorlogsverleden van Wageningen, Nederland. Hoewel dit gebouw niet meer bestaat, speelde het een cruciale rol in het educatieve en historische landschap van de regio.
Het Ritzema Boshuis werd in 1937 ontworpen en in 1939 voltooid onder de architecturale leiding van Gustav Cornelis Bremer. Het gebouw was ontworpen in de Delftse Schoolstijl, gekenmerkt door zijn traditionele en functionele esthetiek. De bouwkosten werden geschat op meer dan 160.000 gulden, een aanzienlijk bedrag in die tijd. Het gebouw had een kelder, een hoofdingang, drie verdiepingen en een zolder die bereikbaar was via een vaste trap. De kelder strekte zich uit langs beide zijmuren en de achtergevel had een architectonisch element met de trap. In tegenstelling tot andere laboratoria uit dezelfde periode in Wageningen, had het Ritzema Boshuis geen risaliet in de voorgevel, wat het een uniek uiterlijk gaf. In de jaren zestig werden twee grote dakkapellen toegevoegd aan de achterzijde (zuidgevel) van het gebouw.
Gelegen aan de Ritzema Bosweg 32 in Wageningen, maakte het gebouw deel uit van De Dreijen, de oude campus van Wageningen Universiteit. Het diende als thuisbasis voor de teelt van tropische planten en werd gebruikt als zowel laboratorium als onderwijsgebouw. Achter het gebouw bevonden zich meerdere grote kassen, wat de rol van het gebouw in landbouwonderwijs en -onderzoek benadrukte. Het gebouw was vernoemd naar de botanicus Jan Ritzema Bos, wat zijn academische erfgoed weerspiegelde.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde het Ritzema Boshuis een cruciale rol als schuilplaats en noodhospitaal. In oktober 1944, tijdens de luchtlandingen, kreeg het ziekenhuis van Wageningen te maken met een toestroom van militaire slachtoffers. De capaciteit van het ziekenhuis was onvoldoende, waardoor enkele patiënten in de nacht van 26 september 1944 werden overgebracht naar de kelders van het Ritzema Boshuis. Deze patiënten werden later op 1 oktober naar Veenendaal en Utrecht verplaatst.
In 1940 was het Ritzema Boshuis het hoogste gebouw in Wageningen, een feit dat bekend was bij de Duitsers via hun stafkaarten. Hierdoor werd er een waarnemer geplaatst op een steiger achter het roosvenster op de bovenste verdieping om artillerievuur te richten op Nederlandse posities op de Grebbeberg. Het Nederlandse leger was zich hiervan niet bewust en vermoedde dat het beschieten werd geleid vanuit de toren van de Sint-Johannes de Doperkerk aan de Bergstraat.
Het belang van het gebouw tijdens de oorlog wordt verder benadrukt door het bezoek van generaal Charles Foulkes op 16 april 1953, wat de historische betekenis ervan onderstreept.
Speurtochten in Wageningen
Ontdek Wageningen met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Wageningen op een spannende en interactieve manier!
In de jaren negentig diende het Ritzema Boshuis verschillende administratieve doeleinden, waaronder het huisvesten van het kantoor van de studiecoördinator voor het biologieprogramma van Wageningen Universiteit. Interessant genoeg was de toenmalige coördinator toevallig genaamd Bos, hoewel hij geen familie was van de beroemde professor. Het gebouw huisvestte ook de studievereniging voor biologiestudenten, 'Biologica.'
Toen het nieuwe millennium naderde, werden er plannen ontwikkeld voor een nieuwe Wageningen Campus aan de noordkant van de stad langs de Mansholtlaan. Het Ritzema Boshuis bleef in gebruik door Wageningen UR tot 2005, en de studievereniging Biologica had er ook haar onderkomen. In 2005 waren er plannen om het gebouw te herbestemmen als politiebureau, maar deze plannen werden later verlaten. In 2006 werd het gebouw overgenomen door het kunstenaarscollectief De Muiterij.
Wageningen UR wilde drie gebouwen op De Dreijen verkopen en slopen: De Dreijenborch uit 1961, het Botanisch Centrum uit 1934 (ook door architect G.C. Bremer), en het Ritzema Boshuis. Geen van deze gebouwen had een monumentale status, en er werden sloopvergunningen aangevraagd. Ondanks protesten zag de toenmalige GroenLinks-wethouder geen reden om het Boshuis als gemeentelijk monument aan te wijzen. De sloopvergunning werd in 2007 verleend. Het kunstenaarscollectief had de boodschap BOSHUIS BEDREIGD in grote letters achter de ramen van de voorgevel geplaatst. Volgens projectmanager Eric van der Meer was er een wonder nodig om sloop te voorkomen, aangezien het te duur zou zijn om het Boshuis en de Dreijenborch te behouden. De kunstenaars moesten het gebouw op 1 september 2008 verlaten.
In januari 2009 waren de onderhandelingen tussen WUR en de gemeente Wageningen over een integraal plan voor De Dreijen nog bezig, en de sloop werd uitgesteld. De intentieovereenkomst werd uiteindelijk op 1 april 2009 ondertekend. De gebouwen van het Botanisch Centrum, waarvan de sloop gepland was voor juli, ontsnapten ternauwernood aan sloop. In april 2009 begon de sloop van het aangrenzende Dreijenborch-complex. Op 23 juni 2009 begon de sloop van het Ritzema Boshuis, maar werd snel stopgezet vanwege de aanwezigheid van vleermuizen en gierzwaluwen. Op 30 juni brak er een brand uit en de sloop werd in juli voltooid.
Vanaf 2023 blijft het kenmerkende hek rond de locatie, dat ook de buitenste grens van de historische Dreijen-campus vormde, behouden, maar de plannen voor de herontwikkeling van het gebied zijn nu bekend.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 2 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.