Begijnhofkerk

Stap binnen in een rustige oase van geschiedenis en architectuur bij de Begijnhofkerk in Hoogstraten, België. Deze rooms-katholieke kerk, officieel gewijd aan Sint-Jan de Evangelist en Sint-Begga, is een bewijs van barokke kunst en het rijke spirituele erfgoed van de begijnen. Gelegen binnen de serene omgeving van het Begijnhof van Hoogstraten in de provincie Antwerpen, nodigt de Begijnhofkerk bezoekers uit om haar rijke verleden te ontdekken en te genieten van haar architectonische pracht.

De Geschiedenis van de Begijnhofkerk

De oorsprong van de Begijnhofkerk gaat terug tot het einde van de 14e eeuw. In 1381 bouwde de begijnengemeenschap een kapel gewijd aan de Maagd Maria, hun patrones. Deze kapel werd gebouwd op de plaats van een al bestaande gebedsruimte, waarvan restanten nog steeds te zien zijn in het huidige schip van de kerk. Het omliggende gebied herbergde ook een begraafplaats uit deze periode, wat bijdraagt aan de historische diepte van de locatie.

Belangrijke veranderingen begonnen in het midden van de 17e eeuw. Rond 1640 werd een nieuw koor met twee centrale en zijbeuken gebouwd, waarschijnlijk ter vervanging van het bestaande koor. Tegen 1672 werd besloten de kerk aanzienlijk uit te breiden. Dit ambitieuze project vond plaats in twee fasen. De eerste fase, van 1679 tot 1682, zag de westelijke zijde tijdelijk afgesloten met een voorlopige gevel. De tweede fase, van 1685 tot 1687, omvatte de sloop van de oude kerk en de voltooiing van de huidige gevel. De kerk werd op 10 augustus 1687 ingewijd door Monseigneur van Beughem, wat een nieuw hoofdstuk in haar geschiedenis markeerde.

Gedurende de 19e eeuw onderging de kerk talrijke reparaties aan haar ramen, dak en gevel. De structuur leed aanzienlijke schade tijdens de bombardementen van 1944-1945, maar werd zorgvuldig gerestaureerd in 1949. Een uitgebreide buitenrestauratie, inclusief de glas-in-loodramen, werd uitgevoerd tussen 1998 en 1999 door architecten Van Boxel, Hectors en Van Laer.

De Architectuur Verkennen

De Begijnhofkerk is een vrijstaande barokke basiliek georiënteerd naar het oosten. Het ontwerp heeft een driebeukige opzet met een schip van vijf traveeën, een koor van één travee en een driezijdige koorafsluiting. Een halfronde traptoren bevindt zich aan de noordzijde, tussen het koor en het schip. De sacristie en een opslagruimte flankeren het koor aan weerszijden.

Het exterieur van de kerk is een opvallende combinatie van baksteenbouw met zandsteen en arduinen structurele elementen. Het schip en koor zijn bedekt met een zadeldak, terwijl de zijbeuken een lessenaarsdak hebben met dakkapellen. Een tweedelige, zeshoekige dakruiter met opengewerkte lantaarns onder een koepel en een slanke spits accentueert het gebouw.

De gevel is een meesterwerk van barok design, verdeeld in drie secties met drie gevels. De centrale gevel wordt geflankeerd door vleugels met gebogen bovenkanten en is bekroond met een driedelige top versierd met een kruis en decoratieve vazen. Horizontale kroonlijsten en verticale pilasters, zowel Dorisch als Ionisch, articuleren de structuur van de gevel. Een monumentale ronde boogportaal van blauwe hardsteen, ontworpen door J. Stillman uit Henegouwen, dient als hoofdingang. Dit portaal is versierd met een kroonlijst ondersteund door gerusticeerde Dorische halfzuilen, die uitmonden in een rijk omlijste ronde nis met een 15e-eeuws houten beeld van de Maagd Maria met Kind.

Het interieur is even indrukwekkend, met een witgepleisterde ruimte met een tweedelige opstand. Ronde bogen met zandstenen architraven rusten op Dorische zuilen van witte natuursteen. De gewelven van het schip en koor zijn kruisribgewelven met zandstenen ribben, gescheiden door cassettebooggewelven ondersteund door vooruitstekende consoles met voluten. De koorapsis heeft een vergelijkbaar booggewelf.

Kunst en Meubilair

De Begijnhofkerk herbergt een schat aan artistieke meesterwerken. Het koor bevat vier blinde nissen met schilderijen van Westerse kerkvaders door J. van Reesbroeck, circa 1700, en een afbeelding van Onze-Lieve-Vrouw van Salette door B. Cloet uit 1853. Geschilderde kruiswegstaties uit de 19e eeuw sieren de muren.

Beeldhouwwerken omvatten een 15e-eeuwse geschilderde houten Madonna, een 16e-eeuws houten crucifix en verschillende 17e tot 19e-eeuwse beelden van heiligen. Opmerkelijke stukken zijn een terracotta beeld van Sint-Liborius uit de 18e eeuw en verschillende gepolychromeerde houten beelden uit de 19e en 20e eeuw. De kerk herbergt ook verschillende relieken uit de 18e eeuw.

De glas-in-loodramen zijn een hoogtepunt, met vier ramen in het koor door Joannes Loos uit 1681, gerestaureerd door J.F. Pluys in 1843. Extra ramen in de zijbeuken dateren uit 1908 en 1912, met naoorlogse restauraties door P. Crickx.

De barokke inrichting omvat een hoogaltaar door Jan Claudius De Cock uit 1717, met een beeldengroep van de Heilige Drie-eenheid en beelden van Sint-Jozef en Sint-Anna. Het altaarschilderij van het Laatste Avondmaal door Peter Sperwer dateert uit hetzelfde jaar. De zijaltaren, gewijd aan de Maagd Maria en Sint-Catharina van Alexandrië, bevatten beelden en schilderijen uit de 17e en 19e eeuw.

De eiken communiebank van de kerk dateert uit het einde van de 17e eeuw, en de preekstoel door Theodoor Verhaegen uit het begin van de 18e eeuw is een kunstwerk op zich. De houten biechtstoelen in de zijbeuken dateren ook uit het einde van de 17e eeuw.

Het orgel, gehuisvest in een houten kast in Louis-seize stijl door Alexander Nuten uit 1770, werd gebouwd door J.J. Delhaye in 1833, met onderdelen van een eerder orgel door J.R. Tits uit het einde van de 18e eeuw. Het heeft 12 registers op een enkel manuaal met een aangehangen pedaal.

Tot slot is de Begijnhofkerk in Hoogstraten niet alleen een plaats van aanbidding, maar ook een levend museum van barokke kunst en architectuur. De serene sfeer, rijke geschiedenis en artistieke schatten maken het een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in het culturele erfgoed van België.